Plantacje - maszynopis IBL - Stary serwis Wydziału Leśnego SGGW

maksymalnego stanu biomasy produkcja i rozkład materii organicznej prawie się równoważąw obrębie cyklu naturalnego, w ekosystemach we wczesnych stadiach rozwojowych istniejeduża nadwyżka materii, której część możemy pobierać w formie plonu. Ekosystemamisztucznie utrzymywanymi we wczesnych stadiach rozwojowych są przede wszystkimekosystemy rolnicze (agroekosystemy), ale także słusznie niekiedy do nich zaliczaneplantacje ukierunkowane na produkcję drewna, jeśli użytkowane są w skróconych cyklachprodukcyjnych. Aby uzyskać z nich jak największą ilość wyrównanego pod względemjakościowym plonu, czyli surowca drzewnego stanowiącego cel produkcji, najlepiej byłoby,gdyby plantacje leśne były zakładane w formie monokultur określonych gatunkówużytkowych. Pisał już o tym uznawany za ojca współczesnej ekologii E.P. Odum, którystwierdził, że maksymalne zwiększenie produkcji drewna można osiągnąć przez stosowaniemonokultur z częstym wyrębem (Odum 1982).Najistotniejsza różnica między plantacjami i uprawami leśnymi leży w genetycznychwłaściwościach używanego do ich zakładania materiału sadzeniowego. Do zakładania uprawleśnych używa się materiału sadzeniowego reprezentującego szerokie populacje, gdyżróżnorodność genetyczna gatunków leśnych stanowi jeden z podstawowych warunkówzachowania trwałości lasów. W plantacjach stosujemy natomiast jednolite genetycznie wąskiepopulacje, rody lub klony drzew szybko rosnących, wyselekcjonowane pod względem cechprzyrostowych i/lub jakościowych, licząc się jednak z tym, że za korzystne efektyprodukcyjne trzeba będzie płacić większymi nakładami na pielęgnację i ochronę plantacji,ponieważ z powodu zawężonej puli genów trudniej adaptują się one do konkretnychwarunków środowiska niż szerokie populacje. Niektórzy z polskich autorów (Załęski 1987;Zabielski 1998) uważają nawet, że plantacjami można nazywać jedynie uprawy powstałe zklonowego materiału sadzeniowego, natomiast w odniesieniu do upraw założonych zsadzonek stanowiących generatywne potomstwo wyselekcjonowanych osobników lubpopulacji należy stosować termin „uprawa plantacyjna”. Jednakże w praktyce często różnicete nie są brane pod uwagę, gdyż w Polsce plantacjami założonymi z klonowego materiałusadzeniowego są − jak dotąd − jedynie plantacje topolowe i wierzbowe, podczas gdyplantacjami nazywane są także uprawy założone z sadzonek szybko rosnących drzew leśnych,wyhodowanych z nasion pochodzących z drzew doborowych, plantacji nasiennych,plantacyjnych upraw nasiennych, wyselekcjonowanych (wyłączonych) drzewostanównasiennych, a niekiedy również z nasion reprezentujących niektóre wartościoweproweniencje.