Plantacje - maszynopis IBL - Stary serwis Wydziału Leśnego SGGW

osłabione podczas wyjmowania ze szkółki, transportu i sadzenia a transpiracją rozbudowanejczęści nadziemnej. Jak wykazały badania, sadzonki o niższej wysokości początkowej,osiągają w pierwszych latach po posadzeniu na ogół większe przyrosty niż sadzonki wyższe(Zabielski 1965; Zajączkowski i Górka 1969; Zajączkowski 1986). Wyższe sadzonki, tonajczęściej również sadzonki starsze, co jeszcze bardziej pogłębia dysproporcję międzymożliwościami pobierania i zużywaniem wody przez nowo posadzoną roślinę. Stwierdzonobowiem, że sadzonki o podobnych wysokościach początkowych, lecz młodsze, osiągają wpierwszych latach po wysadzeniu większe przyrosty niż sadzonki starsze (Zajączkowski1986). Z drugiej strony małe sadzonki są bardziej podatne na zniszczenie przez zwierzynę lubzagłuszenie przez roślinność konkurującą (chwasty). Odporność na te zagrożenia zwiększa sięwraz ze zwiększaniem ich wymiarów. Dlatego u gatunków iglastych, których młode sadzonkiz natury nie osiągają zbyt dużych rozmiarów, a charakteryzują się dobrze uformowaną bryłąkorzeniową, takich jak świerk pospolity czy jedlica zielona, lepsze na ogół przyrosty możnaosiągnąć, jeśli w plantacjach sadzi się sadzonki wyższe i starsze (nawet 3-4 letnie). Wprzypadku tych gatunków najważniejszą spośród decydujących o przydatności do plantacjicechą jest minimalna wysokość, przy której sadzonka zdolna jest przezwyciężyćoddziaływanie niekorzystnych czynników w nowym środowisku. Wykazali to m.in. Załęski iKantorowicz (1996), którzy badając przydatność różnego typu sadzonek jedlicy i świerka dozakładania plantacji stwierdzili, że na powierzchniach doświadczalnych z jedlicąnajważniejszą rolę w zróżnicowaniu przyrostu odegrała początkowa wysokość. Sumarycznyprzyrost wysokości w ciągu pierwszych 4 lat po posadzeniu był na ogół tym większy, imwiększa była początkowa wysokość sadzonek. Również na powierzchniach ze świerkiemwysokość początkowa odgrywała dominującą rolę, chociaż duże znaczenie miały równieżproporcje między częścią nadziemną sadzonki i jej systemem korzeniowym. W wymaganiachdotyczących materiału sadzeniowego do plantacji konieczne jest więc określenie nie tylkooptymalnego wieku, lecz także minimalnej i maksymalnej wysokości sadzonek. Dolnawartość wymaganej wysokości określa minimalną wysokość, przy której sadzonka jest wstanie przezwyciężyć czynniki zagrażające jej pomyślnemu wzrostowi w nowym środowisku,górna zaś wskazuje graniczną wysokość, przy której proporcje między nadziemną ipodziemną częścią sadzonki są jeszcze korzystne.Skorelowanym, z wysokością ważnym elementem oceny jakości sadzonek jest równieżich średnica, mierzona najczęściej w szyjce korzeniowej, a w przypadku topól – na wysokości1 m nad ziemią. Określenie minimalnej średnicy sadzonek, dopuszczalnej w danymprzedziale ich wysokości, umożliwia eliminację sadzonek zbyt wybujałych, które po