Plantacje - maszynopis IBL - Stary serwis Wydziału Leśnego SGGW

5.3. Materiał sadzeniowy5.3.1. Jakość materiału sadzeniowego a produkcyjność plantacjiZły dobór materiału sadzeniowego do plantacji oraz niewłaściwe z nim postępowaniemogą nawet całkowicie zniweczyć możliwość uzyskania oczekiwanych efektówekonomicznych, jeśli z tego powodu nowo posadzone drzewa będą źle przyrastały lub naplantacji pojawią się nieprodukcyjne luki. Dlatego materiał ten musi spełniać dwapodstawowe warunki. Po pierwsze – musi to być potomstwo wyselekcjonowanych pochodzeńlub klonów o utrwalonych genetycznie korzystnych cechach przyrostowych, pożądanychcechach drewna oraz możliwie dużej odporności na czynniki chorobotwórcze, zwłaszczapatogeny grzybowe. Po drugie – jego jakość musi gwarantować pełną udatność poposadzeniu, a potem równomierny i szybki wzrost drzewek.Najskuteczniejszym sposobem przekazywania potomstwu pożądanych cech roślinrodzicielskich, wyselekcjonowanych dla celów plantacyjnych, jest ich wegetatywnerozmnażanie. Polega ono na uzyskiwaniu nowych osobników drogą regeneracji z fragmentóworganizmu macierzystego, dzięki czemu osobniki potomne mają ten sam genotyp co drzewamacierzyste. W Polsce jest to wyłączny sposób rozmnażania uprawianych w plantacjachkultywarów topól i wierzb, przy czym topole z sekcji Aigeiros i Tacamahaca oraz wierzbyrozmnażane są przez zdrewniałe zrzezy pędowe, natomiast topole z sekcji Populus ( P.tremula i jej mieszańce) – przez zrzezy korzeniowe. Rozmnażanie przez zrzezy korzeniowezalecane jest również w przypadku robinii akacjowej. Sposób ten na dość szeroką skalęstosowany jest na Węgrzech do rozmnażania klonów robinii, charakteryzujących siępożądanym pokrojem, wysoko jakościowym drewnem, a także zdolnością adaptacji doróżnych warunków ekologicznych (Führer i in. 2003).W gospodarce plantacyjnej praktyczne zastosowanie może mieć również wegetatywnerozmnażanie świerka pospolitego przez zrzezy półzdrewniałe (tegoroczne) lub zdrewniałe (1-2 letnie pędy uiglone). Na zlecenie Lasów Państwowych wytyczne produkcji ze zrzezówsadzonek tego gatunku zostały przez Instytut Badawczy Leśnictwa już dawno opracowane(Wytyczne produkcji sadzonek brzozy i świerka ze zrzezów, 1979). Rozmnażanie różnychgatunków świerka przez zrzezy jest stosunkowo łatwe i wydajne. Na przykład w WielkiejBrytanii na komercyjną skalę rozmnaża się w ten sposób świerka sitkajskiego (Piceasitchensis). Wprawdzie w warunkach brytyjskich sadzonki drzew iglastych ze zrzezów są o20-50% droższe niż z nasion, ale uprawa wyselekcjonowanych klonów może zwiększyć oprzynajmniej 10% produkcyjność plantacji (Savill i in. 1997).