kształcenie w zakresie pielęgniarstwa europejskiego

Warszawski Uniwersytet MedycznyWydział Nauki o ZdrowiuPRZEWODNIK DYDAKTYCZNYDLA STUDENTÓW KIERUNKU PIELĘGNIARSTWOSTUDIA II STOPNIAWarszawa, 2008

DZIEKANAT WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIUul. Żwirki i Wigury 61Budynek Rektoratu, pokoje 501-523 (V piętro)02-091 Warszawae-mail: wnoz@am.edu.plstrona: www.am.edu.pl/wnozDZIEKAN WYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU –prof. dr hab. n. med. Piotr Małkowski, pokój 521PRODZIEKAN DS. PIELĘGNIARSTWA –Dr hab. n. med. Zdzisław Wójcik, prof. nadzw. WUM, pokój 522Kierownik Dziekanatu Wydziału Nauki o Zdrowiu:Grażyna Halicka, pok. 520, tel. 572-05-20Osoby zajmujące się studentami studiów I stopnia kierunku Pielęgniarstwo:I rok – Justyna Ignerowicz, tel. 572-05-27 (pok. 516)II rok – Marlena Gałuszewska, tel. 572-05-69 (pok. 511)III rok – Katarzyna Kaniuka, tel. 572-05-61 (pok. 510)Osoby zajmujące się studentami studiów II stopnia kierunku Pielęgniarstwo:1. Studia stacjonarneI-II rok – Karolina Szczypiór, tel. 572-05-16 (pok. 516)2. Studia niestacjonarneI- II rok – Barbara Rutkowska i Katarzyna Soćko, tel. 572-05-09 i -98(pok. 501)Przychodnia dla studentów AM, ul. Oczki 4, tel. 629-01-802

3Spis treściWstęp .........................................................................................................................4Konsultacja opracowania:.......................................................................................5Wykaz autorów opracowania : ...............................................................................6Standardy kształcenia dla studiów ii stopnia kierunku pielęgniarstwo..............7Wykaz przedmiotów nauczania na I roku ...........................................................13Kształcenie w zakresie zarządzania w pielęgniarstwie.......................................14Kształcenie w zakresie psychoterapii ...................................................................22Kształcenie w zakresie intensywnej terapii i pielęgniarstwa w intensywnejopiece medycznej ....................................................................................................25Kształcenie w zakresie dydaktyki w pielęgniarstwie ..........................................28Kształcenie w zakresie dydaktyki w pielęgniarstwie ..........................................32Kształcenie w zakresie nowoczesnych technik diagnostycznych .......................43Kształcenie w zakresie teorii pielęgniarstwa .......................................................46Kształcenie w zakresie promocji zdrowia ............................................................48Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa europejskiego.........................................51Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa epidemiologicznego...............................54Kształcenie w zakresie immunologii…………………………………………….58Wykaz przedmiotów nauczania na II roku .........................................................61Kształcenie w zakresie psychologii stosowanej....................................................62Kształcenie w zakresie seksuologii i patologii więzi międzyludzkich................65Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa nefrologicznego .....................................67Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa transplantacyjnego ...............................70Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa w chorobach tętnic i żył………………73Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa w chirurgii dzieci……………………...77Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa w rodzinie...............................................79z problemami zdrowotnymi...................................................................................79Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa u dzieci upośledzonych iniedostosowanych społecznie.................................................................................83Seminarium magisterskie ......................................................................................87

WstępWydział Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego(WUM), zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego zdnia 12 lipca 2007 r. w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnychkierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakiemusi spełniać uczenia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki(Dz.U. Nr 164, poz. 1166), przygotował program nauczania zgodnie z tymiwymaganiami.Przygotowany program szczegółowy na kierunku pielęgniarstwo uwzględnianowe treści, które są niezbędne w kształceniu pielęgniarek na poziomie wyższym ijest zgodny z obowiązującymi regulacjami prawnymi.Studentom Wydziału Nauki o Zdrowiu życzę sukcesów i satysfakcji zwykonywanych zadań i budowania nowej roli pielęgniarki.Prodziekan Wydziału Nauki o ZdrowiuProf. nadzw. dr hab. n. med. Zdzisław Wójcik4

Konsultacja opracowania:Prof. dr hab. n. med. Irena WrońskaKierownik Zakładu Pielęgniarstwa SpołecznegoDr hab. n. med. Anna Doboszyńska – prof. nadzw. WUMKierownik Zakładu Pielęgniarstwa KlinicznegoDr hab. n. med. Andrzej Krupienicz – prof. nadzw. WUMKierownik Zakładu Podstaw PielęgniarstwaRedakcja techniczna: mgr Anna Szolc

Wykaz współautorów opracowania :1. Bryła Ludwik, lek.2. Czernikiewicz Wiesław, dr n. med.3. Duda-Zalewska Aneta, mgr4. Ebinger Krzysztof, dr n. med.5. Gołębiowski Marek, prof. dr hab.6. Kamiński Andrzej, prof. dr hab. med.7. Karski Jerzy, dr hab. n. med.8. Kokoszka Andrzej, prof. ndzw. dr hab.9. Kosson Dariusz, dr hab.10. Olejniczak Dominik, mgr11. Osicka Grażyna, mgr12. Owczarek Krzysztof, prof. dr hab.13. Oziemski Stanisław, dr14. Paszek Teresa, mgr15. Sienkiewicz Zofia, mgr16. Słowiński Robert, prof. dr hab.17. Sokół-Leszczyńska Beata, dr n. med.18. Wasiak Dariusz, dr n. med.19. Wiechno Wiesław, dr n. med.20. Wójcik Grażyna, mgr21. Wojtowicz Stanisław, mgr22. Wolańczyk Tomasz, prof. ndzw. dr med. med.23. Wrońska Irena, prof. dr hab. n. med.24. Wyzgał Janusz, prof. dr hab. n. med.

STANDARDY KSZTAŁCENIA DLA STUDIÓW II STOPNIAKIERUNKU PIELĘGNIARSTWOI. WYMAGANIA OGÓLNEStudia drugiego stopnia trwają nie krócej niż 4 semestry. Liczba godzin zajęć niepowinna być mniejsza niż 1300. Liczba punktów ECTS nie powinna być mniejszaniż 120.II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTAAbsolwent posiada umiejętności: posługiwania się zaawansowaną wiedzą zobszaru nauk medycznych i pielęgniarstwa; świadczenia zindywidualizowanejopieki w zakresie pielęgniarstwa; organizowania i nadzorowania opiekipielęgniarskiej; nawiązywania współpracy z członkami zespołu w zakresiedoskonalenia jakości opieki; prowadzenia edukacji prozdrowotnej; wdrażanianowych metod, technik i rozwiązań organizacyjnych oraz identyfikowaniaobszarów podejmowania badań i uczestniczenia w badaniach. Absolwent jestprzygotowany do pracy w: publicznych i niepublicznych zakładach opiekizdrowotnej; administracji państwowej i samorządowej oraz szkolnictwie - poukończeniu specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze standardami kształceniaprzygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). Absolwent maukształtowane nawyki ustawicznego kształcenia i rozwoju zawodowego oraz jestprzygotowany do podjęcia studiów trzeciego stopnia (doktoranckich).

III. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA1. GRUPY TREŚCI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTSgodziny ECTSA. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 45 4B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 285 22Razem 330 262. SKŁADNIKI TREŚCI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBAGODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBAPUNKTÓW ECTSgodziny ECTSA. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 45 4Treści kształcenia w zakresie:1. Psychoterapii 302. Nowoczesnych technik diagnostycznych 15B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 285 22Treści kształcenia w zakresie:1. Teorii pielęgniarstwa 302. Pielęgniarstwa europejskiego 303. Intensywnej terapii i pielęgniarstwa wintensywnej opiece medycznej4. Pielęgniarstwa specjalistycznego 1205. Zarządzania w pielęgniarstwie 4560

3. TREŚCI I EFEKTY KSZTAŁCENIAA. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH1. Kształcenie w zakresie psychoterapiiTreści kształcenia: Psychoterapia - podział, cele, etapy. Psychoterapiaa pomoc psychologiczna. Metody psychoterapii. Podstawowe interwencjeterapeutyczne. Relacja terapeutyczna w opiece pielęgniarskiej - cechyi funkcje, problem przeniesienia i przeciwprzeniesienia.Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia ideipsychoterapii; wykorzystywania zasad terapeutycznych w opiece nadpacjentem; racjonalnego i bezpiecznego komunikowania się z chorym i jegorodziną;2. Kształcenie w zakresie nowoczesnych technik diagnostycznychTreści kształcenia: Nowoczesne techniki obrazowania - rodzaje, wskazania,użyteczność w diagnozie chorego. Przygotowanie chorego do diagnostyki. Badaniadiagnostyczne. Opieka nad chorym po badaniu diagnostycznym.Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: wykorzystywania nowoczesnychtechnik obrazowania; przygotowania chorego do diagnostyki; rozpoznawaniapowikłań po badaniach diagnostycznych.B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH1. Kształcenie w zakresie teorii pielęgniarstwaTreści kształcenia: Klasyfikacja teorii, koncepcji i modeli pielęgniarstwa.Znaczenie teorii pielęgniarstwa dla rozwoju zawodu. Rozwój badań w obszarzepielęgniarstwa. Teorie i koncepcje pielęgnowania zorientowane na potrzebyczłowieka. Modele relacji międzyludzkich. Teorie systemów pielęgniarstwa.Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: analizy rozwoju pielęgniarstwa;rozumienia teorii, modeli i koncepcji pielęgniarstwa; wyboru teorii/modelupielęgniarstwa adekwatnie do indywidualnej sytuacji chorego; stosowaniateorii/modelu w działaniach praktycznych.9

2. Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa europejskiegoTreści kształcenia: Rozwój pielęgniarstwa europejskiego. Systemy opiekipielęgniarskiej w krajach Europy Zachodniej. System kształcenia i kwalifikacjizawodowych pielęgniarek w Unii Europejskiej. Stan pielęgniarstwa w krajacheuropejskich na tle stanu pielęgniarstwa światowego. Opieka pielęgniarskauwarunkowana kulturowo. Rola i zadania międzynarodowych organizacji istowarzyszeń pielęgniarskich. Regulacje prawne dotyczące zawodu pielęgniarki wkrajach Wspólnoty Europejskiej. Praktyka pielęgniarska oparta na dowodach EBP -Evidence Based Practice.Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: identyfikowania uwarunkowańrozwoju pielęgniarstwa i systemów opieki pielęgniarskiej w krajach UniiEuropejskiej; porównywania regulacji prawnych dotyczących zawodu orazsystemów kształcenia i nabywania kwalifikacji zawodowych pielęgniarki w Polscei w Europie; rozpoznawania kulturowych uwarunkowań opieki pielęgniarskiej;identyfikowania celu i zadań organizacji zawodowych krajowych imiędzynarodowych grupujących pielęgniarki; wykorzystywania zasad EBP wpraktyce.3. Kształcenie w zakresie intensywnej terapii i pielęgniarstwa w intensywnejopiece medycznejTreści kształcenia: Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne (ACLS - AdvancedCardiovascular Life Support). Problemy etyczne w opiece nad krytycznie chorym.Pobieranie komórek, tkanek i narządów do przeszczepu. Opieka nad chorym poprzeszczepie serca, nerek i wątroby. Opieka nad chorym w intensywnej opiecekardiologicznej, kardiochirurgicznej, neurotraumatologicznej i chirurgicznej.Opieka nad chorym w przebiegu śpiączki. Efekty kształcenia - umiejętności ikompetencje: doboru i stosowania zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych wstanach zagrożenia życia; rozumienia problemów etycznych w opiece nadkrytycznie chorym; uczestniczenia w pobieraniu komórek, tkanek i narządów doprzeszczepu; pielęgnowania chorego po przeszczepach serca, nerek i wątroby;10

przygotowywania chorego do badań diagnostycznych w intensywnej terapii; opiekinad chorym po wszczepieniu stymulatora serca; opieki nad chorym z urazemwielonarządowym i w stanie śpiączki.4. Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa specjalistycznegoTreści kształcenia: Opieka nad chorym przewlekle w działach specjalistycznych wprzypadku: chorób układu oddechowego, cukrzycy, niewydolności nerek, przetokijelitowej, schorzeń naczyń, stwardnienia rozsianego, chorób krwi, choróbpsychicznych - diagnostyka, pielęgnacja, przygotowanie do samoopieki. Wsparciechorego i jego rodziny w chorobie przewlekłej.Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia podstaw klinicznychchorób przewlekłych oraz ich wpływu na funkcjonowanie psychofizyczneczłowieka; dostosowania opieki do indywidualnych potrzeb chorego;przygotowania chorego do samoopieki; doboru rodzaju wsparcia chorego i jegorodziny w zależności od oczekiwań.5. Kształcenie w zakresie zarządzania w pielęgniarstwieTreści kształcenia: Proces decyzyjny. Style zarządzania. Doskonalenie organizacjipracy -zarządzanie strategiczne, zarządzanie zmianą, zarządzanie jakością pracy.Szacowanie zapotrzebowania na opiekę pielęgniarską i kadry pielęgniarskie.Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Zapobieganie przeciążeniom, chorobomzawodowym i wypadkom w pracy. Usprawnianie pracy. Finansowanie opiekizdrowotnej. Planowanie budżetu i monitoring usług zdrowotnych. Elementyanalizy finansowej i ekonomicznej. Marketing usług zdrowotnych.Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje: rozumienia zagadnień zarządzania;wykorzystywania metod i technik zarządzania; organizowania stanowiska pracyzgodnie z zasadami ergonomii i obowiązującymi zasadami bezpieczeństwa ihigieny pracy; planowania i organizowania pracy własnej i pracy członkówzespołu; usprawniania procesu pracy; podejmowania decyzji strategicznych; ocenyprzebiegu wykonywanej pracy pod względem bezpieczeństwa i jakości opieki;wykorzystywania elementów marketingu usług pielęgniarskich; wyceny kosztów11

usług pielęgniarskich.IV. PRAKTYKIPraktyki są nieodłącznym elementem kształcenia. Praktyki powinny odbywać się wspecjalistycznych zakładach opieki zdrowotnej. Praktyki powinny trwać nie krócejniż 4 tygodnie.V. INNE WYMAGANIA1. Kształcenie na drugim stopniu mogą podejmować osoby, które ukończyłystudia pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo.2. Za przygotowanie pracy magisterskiej i przygotowanie do egzaminudyplomowego student otrzymuje 20 punktów ECTS.12

WYKAZ PRZEDMIOTÓW NAUCZANIA NA I ROKUPrzedmiotKształcenie w zakresie zarządzania wpielęgniarstwieLiczbagodz.ogółemwykładyseminaria ćwiczeniazajęciapraktycznepraktykiśródrocznepraktykiwakacyjneRAZEM65 55 10 0 0 0 0 65 5PunktyECTSKształcenie w zakresie psychoterapii ** 30 10 20 0 0 0 0 30 3Kształcenie w zakresie intensywnej terapii ipielęgniarstwa w intensywnej opiecemedycznejKształcenie w zakresie dydaktyki wpielęgniarstwieKształcenie w zakresie nowoczesnychtechnik diagnostycznychKształcenie w zakresie teoriipielęgniarstwa **60 40 0 0 20 0 60/40* 120/100* 10110 60 10 0 40 160/80* 0 270/190* 1015 15 0 0 0 0 70/40* 85/55* 830 30 0 0 0 0 0 30 3Kształcenie w zakresie promocji zdrowia 20 20 0 0 0 0 0 20 3Kształcenie w zakresie pielęgniarstwaeuropejskiegoKształcenie w zakresie pielęgniarstwaepidemiologicznego30 20 10 0 0 0 0 30 540 20 0 0 20 0 80/40* 120/80* 8Kształcenie w zakresie immunologii 30 15 15 0 0 0 0 305Kształcenie w zakresie pielęgniarstwa wchirurgii dzieci- - - - - - 40* 40*Psychologia stosowana 30* 20* 10* - - - - 30* 3RAZEM 430/460* 285/305* 65/75* 0 80 160/80* 210/160* 800/700* 60* - dotyczy tylko studiów niestacjonarnych** - na studiach niestacjonarnych, ten przedmiot jest realizowany na II roku studiów13

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA WPIELĘGNIARSTWIEJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU: mgr GrażynaWójcikLICZBA GODZIN : 55 godz. – wykłady, 10 godz. – seminaria, 5 ECTSFORMA ZALICZENIA:1. Aktywne uczestnictwo seminariach i wykonanie zadań seminaryjnych /obecnośćobowiązkowa /.2. Zaliczenie problematyki seminaryjnej /pisemne/.3. Egzamin ustny.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:• Zapoznanie studenta z podstawowymi teoriami i szkołami w dziedziniezarządzania• Przygotowanie do diagnozowania uwarunkowań funkcjonowania organizacji• Zapoznanie z problematyką budowania struktur organizacyjnych14

• Zapoznanie studenta z aktualną problematyka polityki zdrowotnej, kierunkamizarządzania w ochronie zdrowia oraz zarządzaniem w pielęgniarstwie• Uświadomienie znaczenia planowania strategicznego dla rozwoju organizacjioraz planowania budżetu• Zapoznanie z metodami szacowania zapotrzebowania na świadczenia i kadrypielęgniarskie• Przygotowanie do uczestniczenia w procesie kontraktowania świadczeńpielęgniarskich• Przygotowanie do zarządzania jakością oraz do uczestnictwa w zarządzaniuzmianą w organizacji• Zaznajomienie z metodami i technikami organizacji i usprawniania pracypielęgniarskiej• Zapoznanie z zagadnieniami dotyczącymi systemów oceniania, motywowaniaoraz rozwoju pracowników• Wprowadzenie w zagadnienia planowania budżetu oraz marketingu• Przygotowanie do funkcjonowania w warunkach rynku usług medycznychTREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Zarządzanie jako naukaa) Wprowadzenie w problematykę zarządzaniab) Przegląd głównych szkół w nauce o zarządzaniuc) Charakterystyka współczesnego zarządzania2. Organizacja i jej cechya) Definicja organizacjib) Struktura organizacyjnac) Rodzaje struktur organizacyjnychd) Cykl życia organizacji15

3. Podstawowe funkcje kierowniczea) Charakterystyka funkcji kierowniczychb) Proces decyzyjny w organizacji i zarządzaniu w pielęgniarstwiec) Kontrola w procesie zarządzania4. Style zarządzaniaa) Style zarządzaniab) Analiza stylu zarządzaniac) Przywództwo w pielęgniarstwie5. Zasady organizowania pielęgniarskich stanowisk pracya) Wprowadzenie w podstawy ergonomikib) Budowa stanowisk pracyc) Obciążenia na stanowiskach pielęgniarskichd) Rytmy biologiczne, praca zmianowa6. Metody badania i usprawnienia pracy:a) Metody postępowaniab) Badanie metod pracyc) Techniki heurystyczned) Wartościowanie i pomiar pracye) Zapobieganie przeciążeniom , chorobom i wypadkom w pracy7. Polityka zdrowotna a zmiany zachodzące w zarządzaniu podsystemempielęgniarstwa.a) transformacja systemu ochrony zdrowia i jej wpływ na funkcjonowanie ZOZ-ówb) zarządzanie w pielęgniarstwie w okresie reformy8. Doskonalenie organizacjia) Zarządzanie zmianąb) Zarządzanie konfliktem9. Zarządzanie strategiczne I operacyjnea) Proces zarządzania strategicznegob) Rola i znaczenie misjic) Rodzaje strategiid) Wybrane metody analizy strategicznej16

e) Zarządzanie operacyjnef) Specyfika zarządzania operacyjnego w opiece zdrowotnej10. Kultura organizacji jej znaczeniea) Znaczenie i funkcje kultury organizacyjnejb) Zmiana kultury organizacyjnejc) Władza i polityka w organizacjach medycznych11. Marketing usług zdrowotnych.a) Analiza i badanie rynkub) Strategie marketingowec) Segmentacja rynku usług zdrowotnychd) Budowanie programu działań marketingowych dla działalności pielęgniarskiej12. Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji.a) Znaczenie zasobów ludzkichb) Podstawowe szkoły w zarządzaniu kadramic) Planowanie, nabór i utrzymanie pracownikówd) Procedury rekrutacyjnee) Systemy oceniania pracownikówf) Systemy motywowania pracownikówg) Systemy wynagradzania pracowników13. Rozwój zawodowy pielęgniarek.a) Planowanie rozwoju zawodowego – zadania pracownika i pracodawcyb) Formy rozwoju zawodowego pielęgniarekc) System kształcenia podyplomowego14. Zarządzanie Zakładami Opieki Zdrowotnej.a) Analiza podstaw prawnych określających funkcjonowanie ZOZ-ówb) Zasady finansowaniac) Uwarunkowania zarządzania palcówkami medycznymid) Procedura obsadzania stanowisk kierowniczych17

15. Ocena zapotrzebowania na kadrę pielęgniarską w lecznictwie stacjonarnymi ambulatoryjnym.a) Przegląd stosowanych metodb) Analiza obowiązujących aktów prawnych16. Zarządzanie jakością w opiece zdrowotnej.a) Jakość – podstawowe pojęcia definicyjneb) Rozwój systemów zapewnienia jakości w ochronie zdrowiac) Rola i znaczenie standardów w zarządzaniu jakościąd) Standardy opieki Pielęgniarskieje) System ISO , System Akredytacji Szpitali17. Odpowiedzialność prawna w działalności medycznej.a) Rodzaje odpowiedzialnościb) Odpowiedzialność w praktyce pielęgniarskiejc) Zdarzenia niepożądane i błędy w praktyce medycznej18. Podstawowe formy zatrudniania pielęgniarek i położnych oraz personelumedycznego w świetle uwarunkowań prawnych i systemowych.a) Ogólne zasady zatrudnienia pracowniczegob) Zatrudnianie w systemie umów cywilno-prawnych19. Metody finansowania usług zdrowotnych.a) Metodologia finansowania świadczeń zdrowotnychb) Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych w systemie NFZc) Współpłacenie pacjentów w systemach opieki zdrowotnej20. Prywatyzacja sektora usług zdrowotnycha) uwarunkowania prawno-polityczneb) charakterystyka wybranych form prywatyzacjic) zasady partnerstwa publiczno-prawnegoTematy seminariów:1. Zarządzanie w praktyce.a) Sylwetka współczesnego menadżerab) Badanie predyspozycji studentów do pełnienia funkcji kierowniczych18

2. Metody organizacji pracy pielęgniarskieja) Analiza wybranych metodb) Efektywność pracy w zespole3. Zarządzanie konfliktem i zmianą w praktyce.a) Znaczenie komunikacji w zarządzaniu i wykorzystanie technik negocjacyjnychb) Analiza sytuacji konfliktowych w zespołach pielęgniarskichc) Procedura wdrażania zmiany4. Przygotowanie do budowy planu strategicznegoa) Wykorzystanie narzędzi do badania organizacjib) Analiza SWOT – wybranej jednostki5. Procedura tworzenia Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotneja) Uwarunkowania prawne procesu rejestracjib) Tworzenie statutu i struktur organizacyjnychc) Przygotowanie oferty rynkowej6. Kontraktowanie świadczeń pielęgniarskich w systemie NFZ.a) Warunki prawno - finansowe kontraktowania świadczeń pielęgniarskichb) Standardy merytoryczne dla poszczególnych obszarów świadczeńpielęgniarskichc) Procedury zawierania umówd) Opracowanie scenariuszy negocjacyjnych7. Zarządzanie projektem na przykładzie wybranej działalności medyczneja) Specyfika zarządzania projektemb) Opracowanie dokumentacji dla projektu własnegoWYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Po zrealizowaniu materiału nauczania student potrafi:• rozumieć wpływ współczesnych koncepcji organizacji opieki zdrowotnejna zmiany w zarządzaniu opieką pielęgniarską,• scharakteryzować podstawowe teorie w rozwoju organizacji19

• przeprowadzić diagnozę organizacji z uwzględnieniem analizy struktur oraz jejkultury• formułować cele, funkcje i zadania pielęgniarskie na wszystkich etapachzarządzania,• sformułować misje, strategię dla podsystemu pielęgniarstwa,• wdrażać działania w zakresie zapewnienia jakości usług zdrowotnych• opracować założenia pielęgniarskiej polityki kadrowej,• przedstawić plan zatrudnienia pielęgniarek odpowiednio do zapotrzebowaniapacjentów na opiekę pielęgniarską,• opracować system oceniania i motywowania pracowników,• scharakteryzować podstawowe kierunki badań ergonomicznych,• organizować stanowiska pracy z uwzględnieniem wymogów ergonomii orazbezpieczeństwa pracy• zaplanować uruchomienie podmiotu gospodarczego działającego na rynkumedycznym• rozumieć i aktywnie uczestniczyć w procesach przekształceń zakładów opiekizdrowotnejLITERATURA:1. Czekaj J. Preser Z.: Podstawy zarządzania finansami. PWE, Warszawa 1995.2. Dobska M. Dobski P.: Marketing usług medycznych. Wydawnictwo Prawno-Ekonomiczne INFOR Spółka z o.o., Warszawa 1999.3. Griffin Ricky W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Wydawnictwo NaukowePWN. Warszawa 1996.4. Fedorowski J., Niżankowski R., Ekonomika Medycyny, Wyd. Lekarskie PZWL,Warszawa 2002.5. Ksykiewicz – Dorota A.:, Rusecki P.(red): Doskonalenie organizacji opiekipielęgniarskiej w lecznictwie stacjonarnym. Wyd. Abrys, Lublin – Kraków 1996.6. Ksykiewicz – Dorota A.:, Podstawy organizacji pracy pielęgniarskiej, Wyd. Czelej,Lublin 2004.7. Ksykiewicz – Dorota A.:, Zarządzanie w pielęgniarstwie, Wyd. Czelej, Lublin 200520

8. Koźmiński A. Piotrowski W.: „Zarządzanie teoria i praktyka”, Wyd. PWN,Warszawa 2004.9. Lenartowicz H.: Zarządzanie jakością w pielęgniarstwie. CEM, Warszawa 1998.10. Lenartowicz H.: Zagadnienia organizacji pracy pielęgniarskiej. PZWL, Warszawa1995.11. Lenartowicz H.: Podstawy zarządzania. Przewodnik dydaktyczny. CEM,Warszawa1998.12. Mikołajczyk H.: Techniki organizatorskie w rozwiązywanie problemówzarządzania. PWN, Warszawa 1994.13. Piątek A.: Standardy opieki pielęgniarskiej w praktyce. Przewodnik metodyczny.NRPiP, Warszawa 1999.14. Rosner J.: Ergonomia. PWE, Warszawa 1985.15. Sobczak A.: Mechanizmy finansowania usług szpitalnych. Zdrowie publiczneTom CX, Suplement 4/1999, s. 14-20.16. Sztembis B.: Kontraktowanie usług pielęgniarskich. CEM, Warszawa 1997.17. Shortell S.M., Kaluzny A.D., Podstawy zarządzania opieką zdrowotną,Fundacja Zdrowia Publicznego, Wyd. Kraków 2001.21

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PSYCHOTERAPIIJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAM:II Klinika PsychiatrycznaKierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej KokoszkaTel./fax 022 326 58 92e-mail: kokoszka@amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU: prof. ndzw. drhab. Andrzej Kokoszka, dr Stanisław Oziemski, lek. Ludwik BryłaLICZBA GODZIN: 10 godz.-wykłady, 20 godz.-seminaria, 3 ECTSFORMA ZALICZENIA: egzaminROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Celem zajęć jest zapoznanie studenta z podstawowymi technikami psychoterapii iwykształcenie podstawowych umiejętności terapeutycznych.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Definicja psychoterapii, cele, metody i techniki.2. Psychoterapia a fizjoterapia wspólne obszary i cele.3. Główne nurty, zasady prowadzenia psychoterapii, założenia i różnice podejść.4. Specyfika terapii i kontaktu pacjenta z zaburzeniami psychotycznymi, afektywnymi ideficytami poznawczymi.5. Podstawowe umiejętności psychoterapeutyczne6. Ocena (diagnoza) psychoterapeutyczna.22

7. Rehabilitacja w warunkach: oddziałów szpitalnych, dziennych i opieki środowiskowej8. Techniki psychoterapeutyczne (elementy terapii poznawczo-behawioralnej, technikirelaksacyjne, itp.)Tematy seminarium:1. Psychologiczne koncepcje człowieka – podstawowe nurty i założenia.2. Główne nurty, szkoły psychoterapii – założenia, ograniczenia, cele.3. Zastosowanie psychoterapii w medycynie.4. Kontakt wspierający i pomoc psychologiczna w praktyce pielęgniarskiej.5. Interwencje psychoterapeutyczne w praktyce pielęgniarskiej w chorobach ostrych iprzewlekłych6. Problematyka stresu – podstawowe koncepcje. Zaburzenia stresowe i adaptacyjne.7. Zagadnienia etyczne, błędów jatrogennych i wypalenia zawodowego.8. Podstawowe umiejętności terapeutyczne.9. Trening komunikacji interpersonalnej.10. Trening interpersonalny – podstawowe doświadczenia własne.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:− rozumieć ideę psychoterapii;− wykorzystywać zasady terapeutyczne w opiece nad pacjentem;− umieć racjonalnie i bezpiecznie komunikować się z chorym i jego rodziną.LITERATURA:1. Aleksandrowicz J., Psychoterapia medyczna, PZWL, Warszawa 1996.2. A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Rybakowski, J. Wciórka; Psychiatria. Tom 3: Terapia,zagadnienia etyczne, prawne (...), Urban&Partner 2002.3. Ekdawi M.Y., Conning A.M.: Rehabilitacja psychiatryczna. PZWL. Warszawa, 1995.23

4. Golec S., Kokoszka A.: Postępowanie w nagłych zaburzeniach psychicznych. IIWydanie. Medycyna Praktyczna, Kraków 2002 (rozdziały o psychopatologii).5. Kokoszka A. „Schemat psychoterapeutycznej diagnozy i interwencjipsychoterapeutycznej w praktyce ogólno lekarskiej”, Przewodnik lekarza Nr. 5/2004 s.60-69.6. Kokoszka A., Drozdowski P. (red) Wprowadzenie do psychoterapii, Wyd. AM,Kraków 1993.7. Motyka M. Pielęgnowanie a pomoc psychiczna w chorobie. Centrum EdukacjiMedycznej, Warszawa, 1999.8. Shepherd G.: Rehabilitacja w psychiatrii. Towarzystwo Amici di Tworki. Pruszków,19999. Strelau J. (red) Psychologia. Podręcznik akademicki Tom 1-3 – wybrane rozdziały,GWP Gdańsk 2000.10. Wrześniewski K., Skuza B. (red) Wybrane zagadnienia medycyny psychosomatycznej ipsychologii chorego somatycznie, Wyd. AM, Warszawa 1993.24

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE INTENSYWNEJ TERAPII IPIELĘGNIARSTWA W INTENSYWNEJ OPIECE MEDYCZNEJJDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMKatedra Anestezjologii i Intensywnej TerapiiKierownik: prof. dr hab. n. med. Ewa Mayzner-Zawadzka02 – 005 Warszawa, ul. Lindleya 4Tel. 022 502 17 21, fax 022 502 21 03OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr n. med. Dariusz KossonLICZBA GODZIN: 40 godz. – wykłady, 20 – zajęcia praktyczne, 60 godz. - praktykiwakacyjne, 10 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenieROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Przygotowanie do wykonywania obowiązków pielęgniarskich w zakresie intensywnejterapii i pielęgniarstwa w intensywnej opiece medycznej.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Sepsa Profilaktyka zakażeń w OIT.2. Charakterystyka OIT. Zasady kwalifikacji pacjentów, sprzęt monitorowanie.3. BLS & ALS - teoretyczne zasady resuscytacji i farmakoterapii.4. Chory z ciężkim urazem. Wstrząs krwotoczny.25

5. Przygotowanie pacjenta do znieczulenia.6. Powikłania i opieka pooperacyjna. Zasady leczenia bólu pooperacyjnego.7. Nagłe stany w ginekologii i położnictwie wymagające IT.8. Uraz głowy. Śpiączki. Opieka nad pacjentem w śpiączce.9. Tlenoterapia. Podstawowe zasady leczenia respiratorem. Pielęgnowanie izapobieganie powikłaniom u pacjenta wentylowanego mechanicznie.10. Niewydolność układu krążenia, zaburzenia rytmu serca, zasady stymulacji.Inwazyjna diagnostyka układu krążenia.11. Problemy etyczne w opiece nad krytycznie chorym.12. Postępowanie z dawcą do pobrania narządów.13. Pacjent po transplantacji, nerki, trzustki wątroby i serca.14. Pielęgnowanie pacjenta w OIT. Zasady prowadzenia dokumentacji medycznej.15. Specyfika opieki w intensywnej terapii w zależności od wieku pacjenta, chorobypodstawowej oraz rodzaju przeprowadzonej operacji (kardiochirurgia,neurochirurgia, chirurgia ogólna).16. Zasady żywienia i płynoterapii w OIT – pielęgnacja dostępu dożylnegodokumentacja.17. Oparzenia – patofizjologia choroby oparzeniowej, zasady leczenia, pielęgnacja.Tematy zajęć praktycznych:1. Ostra niewydolność oddechowa.2. Oparzenia.3. Problemy i opieka z pacjentem po transplantacji.4. Problemy okołooperacyjne z pacjentem otyłym.5. Ból i sedacja.6. Problemy etyczne w opiece nad krytycznie chorym.7. Niewydolność krążenia.8. Monitorowanie w anestezjologii i intensywnej terapii.9. Sepsa.26

10. Zatrucia.11. Opieka po utracie przytomności, zakażenie OUN, padaczka.12. Dziecko nieprzytomne.13. ALS – ćwiczenia praktyczne.14. Etyka i deontologia.15. Pielęgnacja pacjenta po znieczuleniu.Praktyki wakacyjne:Celem praktyk zawodowych jest zdobywanie przez studenta specjalistycznychumiejętności z zakresu intensywnej terapii i pielęgniarstwa w intensywnej opiecemedycznej. Ze szczegółowym programem praktyk student będzie zapoznawany woddziałach intensywnej terapii.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Opanowanie wiedzy na temat pielęgnowania pacjenta w OIT, specyfiki opieki wintensywnej terapii (w zależności od wieku pacjenta, choroby podstawowej orazrodzaju przeprowadzonej operacji) oraz problemów etycznych w opiece nadkrytycznie chorym.LITERATURA:1. Międzynarodowe wytyczne resuscytacji, Polska Rada Resuscytacji, PWN, Kraków,2000.2. Mayzner-Zawadzka E., Rawicz M (red.): Zarys anestezjologii i intensywnej terapii.Skrypt – AM, Warszawa, 2003.27

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE DYDAKTYKI W PIELĘGNIARSTWIEJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plOSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU: prof. dr hab. n.med. Irena Wrońska, mgr Zofia Sienkiewicz, mgr Grażyna OsickaLICZBA GODZIN: 60 godz.-wykłady, 10 godz.-seminaria, 40 godz.- zajęcia praktyczne,160 godz. – śródroczne praktyki pedagogiczne, 10 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie (praca pisemna – plan zajęć dydaktycznych)ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I i II)60 godz. – wykłady, 10 godz. - seminariaCELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:1. przygotowanie studentów do realizacji zadań edukacyjno – zdrowotnych w różnychśrodowiskach2. kształtowanie podstawowych umiejętności dydaktycznych mających zastosowanie wkształceniu i doskonaleniu medycznym oraz w edukacji zdrowotnej w tym:- formułowanie celów nauczania- wybór treści kształcenia i metod nauczania- planowania ewaluacji kształcenia3. wdrażanie do doskonalenia zawodowego28

TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Cele i zadania dydaktyki medycznej. Charakterystyka kształcenia medycznego.Dydaktyka w pielęgniarstwie – zakres zainteresowania, zadania. Praca dydaktycznapielęgniarki.2. Cele kształcenia zawodowego – klasyfikacja, taksonomia, operacjonalizacja celówkształcenia zawodowego. Relacje między kształceniem ogólnym i zawodowym.3. Treści kształcenia medycznego – charakterystyka, dobór, metodyczne zasady ichorganizacji, wymagania programowe. Kształcenie zintegrowane w medycynie.Kształcenie ukierunkowane na rozwój kompetencji. Planowanie kształcenia.4. Metody nauczania teoretycznego – zastosowanie w nauczaniu medycznym.Zastosowanie metod problemowych. Nieklasyczne metody problemowe wnauczaniu pielęgniarstwa.5. Metody nauczania oparte na działaniu praktycznym – pokaz, ćwiczenia utrwalające,metoda zajęć praktycznych. Zastosowanie algorytmów w nauczaniu medycznym.Instruktaż zawodowy, praktyka zawodowa. Wykorzystanie metod aktywizujących wkształceniu zawodowym. Symulacje w medycynie.6. Dobór i zastosowanie środków dydaktycznych w nauczaniu medycznym.7. Nauczanie programowane, dydaktyka komputerowa.8. Sytuacyjne metody nauczania. Podmiotowość w procesie nauczania i wychowania iwychowania. Kształcenie wyzwalające.9. Pomiar dydaktyczny w kształceniu medycznym. Ewaluacja procesu kształcenia iedukacji zdrowotnej. Dydaktyczne aspekty kontroli i oceny. Dobór metod kontroli ioceny do celów kształcenia. Egzamin z przygotowania zawodowego pielęgniarek.Hospitacja zajęć dydaktycznych – cele, rodzaje, sposoby dokumentowania. Ocenapracy dydaktycznej.10. Istota, cele i uwarunkowania samokształcenia. Kształcenie ustawiczne.11. Metoda projektu.12. Edukacja zdrowotna – przesłanki metodyczne29

13. Trudności wychowawcze i niepowodzenia dydaktyczne.14. Planowanie pracy dydaktyczno – wychowawczej. Style uczenia się. Strukturai typy zajęć dydaktycznych. Opracowanie konspektu do przeprowadzeniazajęć.Tematy seminariów:1. System kształcenia zawodowego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniemkształcenia pielęgniarek. Analiza dokumentacji programowej.2. Cele kształcenia wynikające z zadań zawodowych – formułowanie przykładowychcelów kształcenia do zajęć teoretycznych i praktycznych. Taksonomie celówkształcenia, operacjonalizacja, dziedziny ich określania, struktura szczegółowegocelu kształcenia.3. Analiza treści kształcenia wybranych przedmiotów medycznych z uwzględnieniemich struktury (typy lekcji, zasady nauczania).4. Przygotowanie merytoryczne i metodyczne nauczyciela do zajęć.5. Opracowanie projektu zajęć dydaktycznych teoretycznych metodą wykładu ipogadanki.6. Zastosowanie aktywizujących metod nauczania, w tym dyskusji i jej odmian wnauczaniu medycznym (w kształceniu pielęgniarek).7. Zastosowanie klasycznych metod problemowych w nauczaniu pielęgniarstwa –projektowanie8. Zastosowanie algorytmów w nauczaniu medycznym. Projektowanie zajęćpoświęconych kształtowaniu umiejętności praktycznych (zajęcia ćwiczeniowe ipraktyczne).9. Zastosowanie środków dydaktycznych i symulacji w kształceniu medycznym.10. Pomiar dydaktyczny w pielęgniarstwie. Ocena i omówienie projektówprzygotowanych przez studentów.30

WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student powinien znać:• aktualny system kształcenia medycznego i zasady planowania procesu kształceniazawodowego,• zasady, formy i metody nauczania oraz kontroli i oceny,• sposoby planowania zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych, praktycznych.Student powinien umieć:• analizować treści programowe,• dobierać efektywne metody nauczania i środki dydaktyczne,• projektować różnorodne zajęcia dydaktyczne i realizować edukację zdrowotną dlaróżnorodnych odbiorców.LITERATURA:1. Arends R.I.: Uczymy się nauczać. WSiP Warszawa 1998.2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP Warszawa 1999.3. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PWN Warszawa 2005.4. Półturzycki J.: Dydaktyka dla nauczycieli. Wyd. Adam Marszałek Toruń 2005.5. Wasyluk J.: Podręcznik dydaktyki medycznej. CMKP Warszawa 1998.31

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE DYDAKTYKI W PIELĘGNIARSTWIEJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plLICZBA GODZIN: 60 godz.-wykłady, 10 godz.-seminaria, 40 godz.- zajęcia praktyczne,160 godz. – śródroczne praktyki pedagogiczne, 10 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie (praca pisemna – plan zajęć dydaktycznych) orazegzaminROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I i II)40 godz.- zajęcia praktyczneOsoby odpowiedzialne za realizację zajęć praktycznych: mgr Zofia Sienkiewicz, mgrGrażyna Osicka, prof. dr hab. n. med. Irena WrońskaFORMA ZALICZENIA: Prace pisemne – konspekty do zajęć teoretycznych,ćwiczeniowych, praktycznych – zliczenie na ocenę.CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE ZAJĘ NYCH:Celem kształcenia jest poznanie i kształtowanie wybranych umiejętnościpedagogicznych u studentów.W czasie trwania zajęć student powinien poznać:1. Czynności dydaktyczne i wychowawcze nauczyciela z uwzględnieniem specyfikikształcenia pielęgniarek,2. Organizację, formy i metody pracy nauczyciela,32

3. Czynności kierownicze i organizacyjne w systemie kształcenia pielęgniarek,4. Organizację zajęć ponadobowiązkowych: koło naukowe, organizacje młodzieżowe,5. Organizację i prawną regulację rekrutacji na Wydział Nauki o ZdrowiuStudent powinien zdobyć umiejętności:1. hospitowania zajęć dydaktycznych, sporządzania protokołów pohospitacyjnych2. poprawnego opracowania konspektów do zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych ipraktycznych,3. prowadzenia zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych w pracowni umiejętnościpielęgniarskich oraz zajęć praktycznych w placówkach ochrony zdrowia,4. opracowywania programów edukacyjnych dla różnych grup odbiorców,5. planowania i realizacji edukacji zdrowotnej i promocji Wydziału Nauki o ZdrowiuTematy zajęć praktycznych:1. Zajęcie organizacyjne. Statut, regulamin. Proces nauczania, uczenia się. Rolanauczyciela w procesie dydaktycznym.2. Analiza kształcenia pielęgniarek w Polsce. Podstawy prawne kształceniapielęgniarek. Programy kształcenia na poziomie licencjackim i magisterskim.Schemat budowy programu. Konstruowanie programu nauczania z wybranegoprzedmiotu.3. Planowanie pracy dydaktycznej nauczyciela Formy organizacyjne zajęćteoretycznych, ćwiczeniowych, praktycznych w kształceniu pielęgniarek. Układkonspektu zajęć, skrócony plan metodyczny zajęć. Projektowanie lekcji teoretycznej,ćwiczeniowej, praktycznej– planowanie celów kształcenia: ogólnego, pośrednich,szczegółowych. Taksonomia celów kształcenia: dziedzina poznawcza,psychoruchowa, afektywna4. Hospitowanie zajęć dydaktycznych, dokumentowanie – protokół pohospitacyjny,rozmowa pohospitacyjna.5. Próba przeprowadzenia przez studentów zaprojektowanych zajęć teoretycznych,omówienie zajęć,33

6. Dobór metod nauczania i środków dydaktycznych do zaplanowanego zrealizowaniamateriału nauczania. Metody nauczania: podające, aktywizujące, problemowe wnauczaniu. Aktywizujące metody nauczania: metoda przypadków, metodasytuacyjna, metoda inscenizacji, (warsztaty dydaktyczne.) Problemowe metodynauczania: metody eksponujące, metoda projektów, wykład problemowy. Dyskusja:dyskusja wielokrotna, dyskusja panelowa, dyskusja okrągłego stołu, burza mózgów,metaplan. Środki dydaktyczne: rodzaje, funkcje, przygotowanie, zasadakonstruowania prezentacji multimedialnych, slajdów.7. Projektowanie upodmiotawiających zajęć dydaktycznych wg strategii „O”, „D”, „E”,8. Kontrola i ocena – przygotowanie nauczyciela do oceny zajęć teoretycznych,ćwiczeniowych i zajęć praktycznych. Kryteria oceniania. . Metody kontroli i oceny.Konstruowanie testu oceniającego wiadomości.9. Ewaluacja. Przygotowanie nauczyciela do ewaluacji wstępnej, bieżącej, końcowej.Egzamin licencjacki.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student powinien zdobyć umiejętności:• Analizowania budowy programów nauczania• Hospitowania zajęć dydaktycznych i ich dokumentowania,• Poprawnego opracowania konspektu do zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych ipraktycznych z właściwym doborem metod nauczania i środków dydaktycznych• projektowania zajęć z zakresu edukacji zdrowotnej dla różnorodnych grupodbiorców• analizowania metod kontroli i oceny wyników nauczania oraz planowania zajęćkontrolno – oceniającychLITERATURA:1. Arends R.I.: Uczymy się nauczać. WSiP Warszawa 1998.34

2. Ciechaniewicz W.: Pedagogika. PZWL Warszawa 2000.3. Charońska E.: Zarys wybranych problemów edukacji zdrowotnej. CEM Warszawa1977.4. Dobrowolska B.: Metodyka nauczania przedmiotów pielęgniarskich. PZWLWarszawa 1976.5. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP Warszawa 1999.6. Guilbert J.-J.: Zarys pedagogiki medycznej. PZWL Warszawa 1983.7. Kupisiewicz C.: Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN Warszawa 1995.8. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PWN Warszawa 1987.9. Półturzycki J.: Dydaktyka dla nauczycieli. Wyd. Adam Marszałek Toruń 1977.35

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE DYDAKTYKI W PIELĘGNIARSTWIEJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plLICZBA GODZIN: 60 godz.-wykłady, 10 godz.-seminaria, 40 godz.- zajęcia praktyczne,160 godz. – praktyki pedagogiczne, 10 ECTSFORMA ZALICZENIA: rozliczenie się z zadań przewidzianych do zrealizowania wramach praktyki pedagogicznej (indywidualna karta studenta praktyki pedagogicznej)ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I i II)160 – śródroczna praktyka pedagogicznaOSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ PRAKTYKI ZAWODOWEJ:mgr Zofia Sienkiewicz, mgr Grażyna Osicka, prof. dr hab. n. med. Irena WrońskaCELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE PRAKTYKŚRÓDROCZNYCH:Celem praktyk zawodowych jest poznanie i kształtowanie wybranych umiejętnościpedagogicznych u studentów.W czasie trwania praktyki zawodowej student powinien poznać:• Typowe czynności dydaktyczne i wychowawcze nauczyciela z uwzględnieniemspecyfiki kształcenia pielęgniarek,36

• Organizację, formy i metody pracy nauczyciela,• Czynności kierownicze i organizacyjne w systemie kształcenia pielęgniarek,• Organizację zajęć ponadobowiązkowych: koło naukowe, organizacje młodzieżowe,• Organizację i prawną regulację rekrutacji na Wydział Nauki o ZdrowiuStudent powinien zdobyć umiejętności:• hospitowania zajęć dydaktycznych, sporządzania protokołów pohospitacyjnych• poprawnego opracowania konspektów do zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych ipraktycznych,• prowadzenia zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych w pracowni umiejętnościpielęgniarskich oraz zajęć praktycznych w placówkach ochrony zdrowia,• opracowywania programów edukacyjnych dla różnych grup odbiorców,• planowania i realizacji edukacji zdrowotnej i promocji Wydziału Nauki o Zdrowiu.Warunki zaliczenia śródrocznej praktyki pedagogicznej: podstawowymi dokumentami odzwierciedlającymi przebieg praktyki są:• protokoły z hospitowanych jednostek dydaktycznych,• konspekty z przeprowadzonych samodzielnie zajęć przez studenta• indywidualna karta praktyki pedagogicznej z podpisami osób potwierdzającymirealizację zadań dydaktycznych• wymienione dokumenty student powinien przedłożyć Opiekunowi PraktykPedagogicznych w Zakładzie Pielęgniarstwa Społecznego Wydziału Nauki oZdrowiu WUM w Warszawie37

Szczegółowy wykaz zadań w ramach realizacji śródrocznej praktyki pedagogicznej:1. Hospitowanie wybranych zajęć z przedmiotów teoretycznych. 2 godz.2. Analiza pohospitacyjna zajęć teoretycznych . 1 godz.3. Przygotowanie merytoryczne, metodyczne i organizacyjne 20 godz.studenta do realizacji zajęć teoretycznych.4. Samodzielne przeprowadzenie przez studentów wybranych 6 godz.zajęć teoretycznych.3 x2godz.5. Hospitowanie lekcji ćwiczeniowej w pracowni umiejętności. 4 godz.6. Analiza pohospitacyjna lekcji ćwiczeniowej. 1 godz.7. Przygotowanie merytoryczne, metodyczne i organizacyjne 10 godz.studenta do realizacji lekcji ćwiczeniowej.8. Samodzielne przeprowadzenie przez studenta dowolnej lekcji 4 godz.ćwiczeniowej w pracowni umiejętności pielęgniarskich.9. Hospitowanie wybranych zajęć praktycznych. 7 godz.10. Analiza pohospitacyjna zajęć praktycznych. 1 godz.11. Przygotowanie studenta do realizacji zajęć w placówce 10 godz.kształcenia praktycznego.12. Samodzielne przeprowadzenie zajęć praktycznych lub praktykizawodowej w wybranej palcówce kształcenia praktycznego. 7godz.13. Analiza i omówienie poszczególnych zajęć samodzielnieprzeprowadzonych przez studenta.- zajęcia teoretyczne1godz.- zajęcia w pracowni umiejętności1godz.- zajęcia w oddziale szpitalnym1godz.38

14. Zapoznanie się z programem i systemem kształceniapielęgniarek na poziomie licencjackim i magisterskim studiówna Wydziale Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej wWarszawie.15. Zapoznanie studentów ze statutem Akademii Medycznej wWarszawie, z regulaminem studiów na Wydziale Nauki oZdrowiu Akademii Medycznej w Warszawie.16. Przygotowanie programu promocji Wydziału Nauki o ZdrowiuAkademii Medycznej w Warszawie.17. Realizacja promocji Wydziału Nauki o Zdrowiu AkademiiMedycznej w Warszawie w wybranych środowiskachmłodzieżowych, zawodowych pielęgniarek.18. Przygotowanie programu edukacyjno-zdrowotnego dlakonkretnej grupy osób w wybranej placówce oświatowowychowawczej,służby zdrowia lub zakładzie pracy19. Realizacja programu edukacyjno-zdrowotnego dla konkretnejgrupy osób w wybranej placówce oświatowo-wychowawczej,służby zdrowia lub zakładzie pracy20. Czynne uczestnictwo w czynnościach organizacyjnoprzygotowawczychz okazji Dnia Pielęgniarki21. Udział w wybranej przez siebie konferencji naukowej lubobozie naukowym5 godz.5 godz.14 godz.6 godz.3 x2godz20 godz.4 godz.2 x2godz.20 godz.10 godz.Razem 160godz.Uwagi organizacyjne:• biorąc pod uwagę powyższe założenia programowe student samodzielnieorganizuje czas i miejsce realizacji poszczególnych zadań dydaktycznych,39

• prowadzone przez studenta zajęcia powinny być hospitowane, ocenione i podpisaneprzez nauczyciela lub pracownika naukowo-dydaktycznego placówki,• studenta obowiązuje sporządzenie protokołów z hospitowanych zajęć oraz pisemneopracowanie konspektów do realizowanych przez siebie zajęć teoretycznych,ćwiczeń w pracowni umiejętności oraz zajęć praktycznych i praktyk zawodowychw oddziale szpitalnym.Umiejętności praktyczne:Student powinien zdobyć umiejętności:• hospitowania zajęć dydaktycznych i sporządzania protokołów pohospitacyjnych,• poprawnego opracowywania konspektów do zajęć teoretycznych , praktycznych ipraktyk zawodowych,• prowadzenia zajęć teoretycznych , ćwiczeń w pracowni umiejętnościpielęgniarskich oraz zajęć praktycznych i praktyk zawodowych w placówkachsłużby zdrowia zróżnicowanymi metodami,• planowania i organizowania pracy dydaktyczno- wychowawczej.Miejsce praktyki:Miejscem realizacji praktyki pedagogicznej powinny być:• Wydział Nauki o Zdrowiu Akademii Medycznej w Warszawie (w przypadkustudentów zaocznych dopuszcza się możliwość realizacji zadań dydaktycznych naWydziałach Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu lub Wyższych Szkołach Zawodowychna kierunku: pielęgniarstwo lub położnictwo, w innych miastach w zależności odmiejsca zamieszkania),• wybrane przez studenta placówki oświatowo-wychowawcze ochrony zdrowia izakłady pracy.40

INDYWIDUALNA KARTA ZADAŃ REALIZOWANYVCH W RAMACHPRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ DLA STUDENTÓWWYDZIAŁU NAUKI O ZDROWIU WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETUMEDYCZNEGOImię inazwiskostudenta…………………………………………………………………...Rok studiów…………………………………………………………………...Kierunekstudiów…………………………………………………………………...NumerindeksuLp. Zadaniadydaktyczne…………………………………………………………………...Podpis osobyMiejsce Ilość godzin Ocena / Data potwierdzającejrealizacjizaliczenierealizację zajęć41

LITERATURA:1. Arends R.I.: Uczymy się nauczać. WSiP Warszawa 1998.2. Ciechaniewicz W.: Pedagogika. PZWL Warszawa 2000.3. Charońska E.: Zarys wybranych problemów edukacji zdrowotnej. CEM Warszawa1977.4. Dobrowolska B.: Metodyka nauczania przedmiotów pielęgniarskich. PZWLWarszawa 1976.5. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP Warszawa 1999.6. Guilbert J.-J.: Zarys pedagogiki medycznej. PZWL Warszawa 1983.7. Kupisiewicz C.: Podstawy dydaktyki ogólnej. PWN Warszawa 1995.8. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PWN Warszawa 1987.9. Półturzycki J.: Dydaktyka dla nauczycieli. Wyd. Adam Marszałek Toruń 1977.10. Wasyluk J.: Podręcznik dydaktyki medycznej. CMKP Warszawa 1998.42

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE NOWOCZESNYCH TECHNIKDIAGNOSTYCZNYCHJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMI Zakład Radiologii KlinicznejKierownik: prof. dr hab. n. med. Marek Gołębiowski02 – 004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 5Tel. 022 502 10 73, fax 022 502 21 10e –mail: radiologia@kl.amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU: prof. dr hab.Marek GołębiowskiLICZBA GODZIN: 15 godz.-wykłady, 70 godz. – praktyki wakacyjne, 8 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie ustneROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Zapoznanie studentów ze współczesnymi, nowoczesnymi metodami obrazowaniawykorzystywanymi w zakładzie radiologii. Umiejętność określenia ich zastosowania.Poznanie roli pielęgniarki przed, w trakcie i po badaniu.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Miejsce radiologii we współczesnej medycynie. Nowoczesne metody obrazowania.2. Rentgenodiagnostyka. Podstawy techniczne. Metody badania. Zastosowaniekliniczne. Przygotowanie do badania.43

3. Radiologia naczyniowa i interwencyjna. Organizacja i personel pracowninaczyniowej. Aparatura i technika badań. Środki cieniujące. Opieka nad chorym pobadaniu.4. Tomografia komputerowa. Podstawy techniczne. Zastosowanie kliniczne.Przygotowanie do badania. Opieka po badaniu TK.5. Ultrasonografia. Podstawy techniczne. Metody badania. Zastosowanie kliniczne.Przygotowanie do badania.6. Rezonans magnetyczny. Podstawy techniczne. Metody badań. Zastosowaniekliniczne.7. Nowoczesna diagnostyka obrazowa stanów doraźnego zagrożenia.8. Diagnostyka radiologiczna nowotworów. Badania przesiewowe.Praktyki wakacyjne:Praktyki w oddziałach klinicznych i pracowniach diagnostyki obrazowej z praktycznąnauką przygotowywania chorych do badania oraz opieką pielęgniarki w trakcie i pobadaniu. Studenci winni być zapoznani ze wskazaniami i przeciwwskazaniami dowykonywania badań oraz z metodami unikania lub pomniejszania negatywnych skutkówbiologicznych współczesnej diagnostyki. Przedstawiona również będzie praca pielęgniarkizabiegowej w pracowni radiologii interwencyjnej.Studenci mają będą współuczestniczyć w zajęciach pielęgniarek zatrudnionych wzakładach diagnostyki obrazowej.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Umiejętność określenia miejsca współczesnych nowoczesnych technik obrazowania wewspółczesnej praktyce klinicznej. Studenci powinni również posiąść umiejętnośćprzygotowywania chorych do badań oraz opieki podiagnostycznej.LITERATURA:1. Pruszyński B. (red.): Radiologia: Diagnostyka obrazowa RTG, TK, USG, MRi radioizotopy, Wyd. PZWL, Warszawa 2002.44

2. Nakielny S. Ch R, Chapman S. (red.): Metody obrazowania radiologicznego, Wyd.Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.3. Waldman D.L, Patel N.C, Saad W.E.A.: Sekrety radiologii interwencyjnej, Wyd.Urban&Partner, Wrocław 2006.45

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE TEORII PIELĘGNIARSTWAJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plOSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska, mgr Zofia SienkiewiczLICZBA GODZIN: 30 godz. – wykłady, 3 ECTSFORMA ZALICZENIA: egzaminROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr I)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:1. Przygotowanie studenta do rozumienia i interpretowania modeli i teoriipielęgniarstwa.2. Kształtowanie umiejętności wykorzystania wybranych modeli i teorii w pracypielęgniarskiej.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Współczesne modele opieki nad chorym.2. Koncepcja Florence Nightingale zorientowana na środowisko zewnętrzneczłowieka.46

3. Teoria Virginii Henderson, Dorothy Orem zorientowana na potrzeby podmiotuopieki.4. Koncepcja Marthy Rogers, Callisty Roy, Betty Neuman oparta na systemieotwartym.5. Relacje międzyludzkie w koncepcjach pielęgniarstwa Hildegard Peplau, JeanWatson.6. Transkulturowość w koncepcji pielęgniarstwa Madelaine Leininger.7. Zastosowanie modeli (teorii) pielęgniarstwa w praktyce zawodowej pielęgniarki.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:- znać koncepcje (teorie, modele) pielęgniarstwa- interpretować relacje pomiędzy koncepcjami (teoriami, modelami) a praktycznym,zindywidualizowanym pielęgnowaniemLITERATURA:1. Płaszewska-Żywko L., Wilczek-Różycka E.: Teoria pielęgnowania Dorothy Orem.„Pielęgniarstwo 2000”, 1996, 1.2. Janus B., Szalczyńska K.: Transkulturowy model pielęgnowania. „Pielęgniarstwo2000”, 1997, 5.3. Wrońska I.: Rola społeczno-zawodowa pielęgniarki. Studium współczesnegopielęgniarstwa. Wyd. Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa 1997.4. Poznańska S., Płaszewska-Żywko L.: Wybrane modele pielęgniarstwa. Wyd.Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001.5. Górajek-Jóźwik J. (red.): Filozofia i teorie pielęgniarstwa, Wyd. Czelej, Lublin2007.47

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIAJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Zdrowia PublicznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Janusz Ślusarczyk02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a (blok F)Tel. 022 599 21 80, fax. 022 599 21 81OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr hab. n med. Jerzy B. Karski, mgr Dominik Olejniczak, mgr Aneta Duda – ZalewskaLICZBA GODZIN: 20 godz. – wykłady, 3 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie pisemne: testROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Po zakończonych zajęciach student :• Zna psychologiczne, antropologiczne i socjologiczne aspekty zdrowia• Potrafi podać definicję edukacji zdrowotnej• Zna pojęcie Health Literacy• Zna Teorię Organizacji i Zarządzania w promocji zdrowia• Potrafi podać definicję zdrowia i promocji zdrowia• Zna pojęcie zachowania zdrowotnego• Potrafi wymienić czynniki kształtujące zachowania zdrowotne• Zna rolę pielęgniarki, lekarza pierwszego kontaktu w promocji zdrowia• Potrafi zaplanować działania własne w zakresie promocji zdrowia• Zna pojęcie marketingu społecznego48

TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Psychologiczne, antropologiczne i socjologiczne aspekty zdrowia.2. Promocja zdrowia w środowisku lokalnym.3. Edukacja zdrowotna z rozszerzeniem o Health Literacy.4. Teoria Organizacji i Zarządzania w promocji zdrowia.5. Specyfika promocji zdrowia kobiet i mężczyzn.6. Promocja zdrowia a ekonomika zdrowia.7. Promocja zdrowia w miejscu pracy.8. Czynniki kształtujące zachowania zdrowotne.9. Promocja zdrowia w podstawowej opiece zdrowotnej.10. Zastosowanie marketingu społecznego promocji zdrowia.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie studiów magisterskich powinien opanować wiedzę z zakresuzachowań zdrowotnych i czynników ich kształtujących, wiedzę z zakresu promocjizdrowia w systemie opieki zdrowotnej, Dodatkowo student powinien posiadaćumiejętność rozumienia i analizowania zachowań umacniających zdrowie lubzagrażających zdrowiu, powinien potrafić dokonać oceny stanu zdrowia pacjenta,oszacować potrzeby zdrowotne wybranych grup ludności. Student powinien znaćspecyfikę promocji zdrowia kobiet i mężczyzn, a także znać pojęcie marketinguspołecznego. Powinien wykształcić umiejętność promowania zachowań korzystnych dlazdrowia, opracowywać, wdrażać i rozpowszechniać programy promocji zdrowia wśródpacjentów, w rodzinie i w społeczności.LITERATURA:1. Karski J. B.: Stan zdrowia a zachowania zdrowotne i inne uwarunkowania zdrowia:konieczność kontynuacji i dodatkowego wprowadzenia odpowiednich badań. ZdrowiePubliczne, Nr 12, str.436 – 439, 1999.2. Błajet P.: Progi i bariery promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Zdrowie Publiczne,Supl.1, 112, str. 7 – 9, 2002.49

3. Karski J. B .: Praktyka i teoria promocji zdrowia. Wybrane zagadnienia. Wyd.CeDeWu, Warszawa 2003.4. Karski J. B.: Postępy promocji zdrowia. Przegląd międzynarodowy. Wyd. CeDeWu,Warszawa 2006.5. Promocja zdrowia jako zadanie zdrowia publicznego – skrypt dla studentów. Wyd.AM. Warszawa 2006.6. Wojnarowska B.: Edukacja Zdrowotna. Podręcznik akademicki, Warszawa 2007.50

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWAEUROPEJSKIEGOJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plOSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska, mgr Grażyna WójcikLICZBA GODZIN: 20 godz.-wykłady, 10 godz.-seminaria, 5 ECTSWARUNKI ZALICZENIA: egzaminROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Przekazanie studentom wiedzy z zakresu:• działalności międzynarodowych organizacji pielęgniarskich,• opieki pielęgniarskiej w wybranych krajach Europy Zachodniej,• standardów kształcenia i kwalifikacji zawodowych pielęgniarek w Polsce i UniiEuropejskiej,• badań pielęgniarskich w wybranych krajach europejskich na tle pielęgniarstwaświatowego.51

TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej.2. Polityka Wspólnoty Europejskiej w zakresie ochrony zdrowia i prognozyepidemiologiczne w krajach Unii Europejskiej.3. Międzynarodowe standardy kształcenia i kwalifikacji zawodowych pielęgniarek wPolsce i Unii Europejskiej (TUNING EDUCATIONAL STRUCTURE).4. Rola i zadania międzynarodowych organizacji i stowarzyszeń pielęgniarskich.5. Krajowe i zagraniczne organizacje pielęgniarskie.6. Stan badań pielęgniarstwa w krajach europejskich na tle pielęgniarstwaświatowego.7. System opieki pielęgniarskiej w wybranych krajach Europy.Tematy seminariów:1. Regulacje prawne dotyczące zawodu pielęgniarki w krajach WspólnotyEuropejskiej.2. System kształcenia pielęgniarek w wybranych krajach Unii Europejskiej.3. Pielęgniarstwo oparte na dowodach naukowych (Evidence Based Practicee).4. Zawodowe zagrożenia zdrowia pielęgniarek we Wspólnocie Europejskiej.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:• dokonać analizy porównawczej pielęgniarstwa polskiego z pielęgniarstwemeuropejskim uwzględniając system opieki pielęgniarskiej, system kształceniapielęgniarek, stan badań pielęgniarskich i organizację stowarzyszeńmiędzynarodowych;• znać miejsce i funkcjonowanie pielęgniarstwa europejskiego w świecie.52

LITERATURA:1. Wrońska I. (red.): Uniwersyteckie kształcenie pielęgniarek. Z doświadczeń polskoszwedzkich.Lublin AM 1998.2. Wrońska I., Mariański J.: Wartości życiowe młodzieży (na przykładzie szkółpielęgniarskich). Lublin AM 1999, Roz. II, s.37-61.3. Wrońska I., Krajewska-Kułak E.(red.):Wybrane zagadnienia z pielęgniarstwaeuropejskiego. Lublin, Czelej 2007.4. Tuning Educational Structure In Europe. Bruksela 2003.53

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWAEPIDEMIOLOGICZNEGOJEDNOSTKI REALIZUJĄCE PROGRAM:Katedra i Zakład Mikrobiologii LekarskiejKierownik: prof. dr hab. n. med. Mirosław Łuczak02 – 004 Warszawa, ul. Chałubińskiego 5Tel. 022 628 27 39, 622 00 28, fax 022 628 27 39e-mail: mikrobiologia@ib.amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr n. med. Beata Sokół-LeszczyńskaKlinika Hepatologii i Nabytych Niedoborów ImmunologicznychKierownik: prof. dr n med., Janusz Cianciara01 – 201 Warszawa, ul. Wolska 37tel. 022 335 52 22, fax 022 631 05 35e-mail: liver.aids@wp.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:Prof. dr n med. Janusz CianciaraZakład Biologii MedycznejKierownik: prof. nadzw.. dr hab. n. przyr. Lidia Chomicz02 – 018 Warszawa, ul. Nowogrodzka 73Tel./fax 022 625 24 68e-mail: lchomicz@amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:Prof. nadzw. dr hab. Lidia ChomiczLICZBA GODZIN: 20 godz.-wykłady, 20 godz.-zajęcia praktyczne, 80 godz. – praktykawakacyjne8 ECTS54

FORMA ZALICZENIA: zaliczenie ćwiczeń: na podstawie obecności oraz zaliczeniakolokwium z materiału prezentowanego na w/w zajęciach. Przedmiot kończy sięegzaminem w sesji letniej organizowanym wspólnie przez jednostki realizujące przedmiot.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Przygotowanie do wykonywania obowiązków pielęgniarskich w pielęgniarstwaepidemiologicznego.TREŚCI PROGRAMOWE:Epidemiologia zakażeń szpitalnych – źródła i rezerwuar drobnoustrojów w środowiskuszpitalnym, drogi szerzenia się zakażeń, zapobieganie i zwalczanie zakażeńszpitalnych. Kontrola zakażeń szpitalnych. Organizacja zespołów. Dezynfekcja jakoelement zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Sterylizacja jako element zwalczaniazakażeń szpitalnych. Zakażenia łożyska krwi, zakażenia uogólnione, szpitalnezapalenie płuc i dolnych dróg oddechowych, zakażenia dróg moczowych, zakażeniagrzybicze. Monitorowanie zakażeń, analiza epidemiologiczna. Badanie pacjentaprzyjętego na oddział. Zasady pobierania materiału do badań bakteriologicznych –wydzieliny z drzewaoskrzelowego, moczu, krwi. Bakteriologiczna analiza bieżąca i okresowa.Tematy wykładów:Podstawy epidemiologii zakażeń szpitalnych. Podstawowe pojęcia i definicje. Aktyprawne warunkujące kontrolę zakażeń szpitalnych. Elementy programu kontrolizakażeń szpitalnych. Zapobieganie i zwalczanie zakażeń szpitalnych.Sprawozdawczość Inspekcji Sanitarnej. Rola Inspekcji Sanitarnej podczas epidemii.Kontrola wskaźników związanych z epidemiologią zakażeń szpitalnych. Rolapielęgniarstwa epidemiologicznego, lekarza epidemiologa, zespołu i komitetu do sprawzakażeń szpitalnych. Mechanizmy powstawania zakażeń szpitalnych, program kontrolizakażeń szpitalnych. Odpady medyczne. Program MRSA. Izolacja w kontroli zakażeń55

szpitalnych. Sterylizacja i dezynfekcja w kontroli zakażeń szpitalnych. Specyfikazakażeń oddziałowych (oddział intensywnej terapii, chirurgiczny, noworodkowy). Rolawirusów w zakażeniach szpitalnych. Zapobieganie zakażeń szpitalnych u personelu –środki ochrony osobistej.Tematy zajęć praktycznych:Zajęcia praktyczne odbywają się w Katedrze i Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej.Na pierwsze zajęcia należy przynieść własny biały fartuch z długim rękawem, którypozostanie przez cały czas trwania zajęć w Katedrze i Zakładzie MikrobiologiiLekarskiej.1. Tok badania mikrobiologicznego. Skierowanie. Przygotowanie pacjenta do pobraniapróbek materiału. Pobieranie próbek materiałów do badań mikrobiologicznych od ludzi(krew, cewniki naczyniowe, mocz, wydzielina z drzewa oskrzelowego) i ześrodowiska (czystość powietrza). Źródła i rezerwuar drobnoustrojów w środowiskuszpitalnym, drogi szerzenia się zakażeń. Czas i transport materiału do badańmikrobiologicznych. Identyfikacja drobnoustrojów. Szybkie testy stosowane wdiagnostyce mikrobiologicznej. Podłoża selektywne w kontroli zakażeń szpitalnych.Oznaczanie wrażliwości na antybiotyki. Schematy diagnostyczne.2. Zakażenie miejsca operowanego, zakażenia skóry i tkanek podskórnych. Szpitalnezakażenia układu oddechowego. Zakażenia grzybicze.3. Szpitalne zakażenia układu moczowego.4. Posocznice. Dochodzenie epidemiologiczne. Molekularne metody stosowane wanalizie epidemiologicznej. Omawianie przypadków zakażeń szpitalnych. Rejestracja,rozpoznawanie i monitorowanie zakażeń szpitalnych (zakażenia łożyska krwi,zakażenia uogólnione, szpitalne zapalenie płuc, szpitalne zakażenie dróg moczowych).Badania mikrobiologiczne pacjenta przyjętego na oddział. Analiza epidemiologiczna.Analiza bieżąca i okresowa.Praktyka wakacyjnaCelem praktyk wakacyjnych jest zdobycie przez studenta specjalistycznychumiejętności z zakresu pielęgniarstwa epidemiologicznego, ze szczegółowym programempraktyk student będzie zapoznany w placówkach szkoleniowych56

WYNIKI NAUCZANIA/KOMPETENCJE:Student nabył umiejętność:• rozpoznawania i rejestracji zakażeń szpitalnych (miejsca operowanego, układumoczowego, dróg oddechowych, zakażeń uogólnionych);• analizy przyczyn występowania zakażeń szpitalnych;• ochrony pacjentów, siebie i współpracowników przed zakażeniami, a takżeznajomość zasad pobierania materiału do badań mikrobiologicznych, toku badaniamikrobiologicznego oraz źródeł i rezerwuarów drobnoustrojów w środowiskuszpitalnym, znajomość dróg szerzenia się zakażeń.LITERATURA OBOWIĄZKOWA:1. Fleischer M., Bober-Gheek B.: Podstawy pielęgniarstwa epidemiologicznego.Wyd. Elsevier Urban&Partner, Warszawa 2006.2. Dzierżanowska D., Jeljaszewicz J. Zakażenia szpitalne. Wyd. Alfa Media Press,Bielsko Biała 1999.3. Damani NN.: Praktyczne metody kontroli zakażeń. Wyd. Kontekst, Kraków 1999.Literatura uzupełniająca:1. Bulanda M. Zakażenia szpitalne w Polsce. Wyd. Auxilium, Warszawa 1997.2. Kanclerski K. Kuszewski K., Tadeusiak B. Wybrane zagadnienia ochronypracowników medycznych przed zagrożeniami biologicznymi. Wyd. PZWL,Warszawa 2001.3. Ustawa z dnia 6 września 2001r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. 126.1384).4. Dulny G., Leibrandt E. Higiena w placówkach opieki medycznej. Fachowy poradnikdla zarządzających placówkami opieki medycznej oraz lekarzy. Wyd. VerlagDashofer, Warszawa 2003.57

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE IMMUNOLOGIIJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Immunologii i ŻywieniaKierownik: prof. dr hab. n. med. Robert Słowiński01 -445 warszawa, ul. Erazma Ciołka 27tel. 022 836 09 72OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. dr hab. Robert SłotwińskiLICZBA GODZIN: 15 godz. – wykłady; 15 godz. – seminaria, 5 ECTSFORMA ZALICZENIA: Zaliczenie w formie pisemnej (test wielokrotnego wyboru - 20pytań) z całości materiału kończy zajęcia.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok I, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Celem nauczania immunologii jest zapoznanie studentów ze znaczeniem układuodpornościowego w zwalczaniu chorób, zapobieganiu zakażeniom i wniedożywieniu. Szczególny nacisk położony został na mechanizmy regulacjiodpowiedzi immunologicznej.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Wstęp. Znaczenie układu odpornościowego człowieka.2. Typy odpowiedzi immunologicznej.3. Wybrane funkcje komórek układu odpornościowego.4. Zaburzenia odporności u chorych z nowotworami. Zaburzenia odporności wzapaleniu, zakażeniu, po urazie oraz w niedożywieniu. Diagnostyka zaburzeńodporności w praktyce klinicznej.58

5. Układ odpornościowy jelit – znaczenie żywienia dojelitowego. Wybrane chorobyukładu pokarmowego o podłożu immunologicznym (nieswoiste choroby zapalnejelit).6. Zaburzenia odporności u osób w wieku podeszłym. Żywienie a starzenie siękomórek układu odpornościowego.7. Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) jako przykład zaburzeń odporności iniedożywienia.8. Wpływ żywienia poza- i dojelitowego na odporność. Leczenie żywieniowewspomagające odporność.Tematy seminariów:1. Podstawowe definicje i pojęcia. Znaczenie układu limfatycznego, głównego układuzgodności tkankowej, układu dopełniacza w zapaleniu i zakażeniu.2. Wybrane elementy odporności wrodzonej, nabytej, odpowiedzi typu humoralnego ikomórkowego, etapy odpowiedzi immunologicznej, przeciwciała, receptory,antygeny, krążenie komórek odpornościowych.3. Mediatory reakcji odpornościowych - cytokiny, chemokiny (mechanizmydziałania).4. Zaburzenia odporności u chorych onkologicznych, chorych po rozległym urazie,chorych z ciężkimi zakażeniami oraz w niedożywieniu.. Miejscowa reakcja zapalna,gojenie rany. Znaczenie zwiększonej odpowiedzi pro- i przeciwzapalnej. Ocenametoddiagnozowania zaburzeń odporności.5. Mechanizmy działania układu odpornościowego jelit, problem „bariery jelitowej” itranslokacji bakterii. Regulacja odpowiedzi odpornościowej żywieniemdojelitowym. Przykłady chorób przewodu pokarmowego o podłożuimmunologicznym.6. Zaburzenia odporności komórkowej i humoralnej u osób niedożywionych w wiekupodeszłym – znaczenie żywienia.7. Odpowiedź immunologiczna w zakażeniu HIV (mechanizmy komórkowejodpowiedzi immunologicznej). Wpływ niedożywienia na zaburzenia czynności59

limfocytów i prognozowanie przebiegu choroby. Znaczenie wspomagającegoleczenia żywieniowego.8. Wpływ żywienia poza i dojelitowego na wybrane parametry odporności humoralneji komórkowej. Postępy w leczeniu żywieniowym.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:W wyniku procesu kształcenia student pozna i omówi:Znaczenie układu odpornościowego człowieka w zwalczaniu chorób, zapobieganiuzakażeniom i w niedożywieniu. Typy odpowiedzi immunologicznej, wybrane funkcjekomórek układu odpornościowego oraz zaburzenia odporności u chorych znowotworami, w zapaleniu, zakażeniu, po urazie i w niedożywieniu. Wybrane metodydiagnostyczne służące do oceny zaburzeń odporności. Układ odpornościowy jelit orazwybrane choroby układu pokarmowego o podłożu immunologicznym. Zaburzeniaodporności u osób niedożywionych w wieku podeszłym i znaczenie żywienia. Zespółnabytego niedoboru odporności (AIDS) jako przykład zaburzeń odporności iniedożywienia. Wpływ żywienia poza i dojelitowego na wybrane parametry odpornościhumoralnej i komórkowej. Postępy w leczeniu żywieniowym.LITERATURA:1. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W. (red.): Immunologia. Wydawnictwo Naukowe PWN,Warszawa 2002.2. Lydyard P.M., Whelan A., Fanger M.W. (red.): Krótkie wykłady. Immunologia.Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.3. Nowaczyk M., Górski A. (red.): Wstęp do immunologii klinicznej – skrypt. DziałWydawnictw Akademii Medycznej w Warszawie 2002 (część I i II).4. Sobotka L, Allison SP, Furst P, Meier R. F., Pertkiewicz M., Soeters P. B. (red.):Podstawy Żywienia Klinicznego (III wydanie). Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa 2007.60

WYKAZ PRZEDMIOTÓW NAUCZANIA NA II ROKUPrzedmiotKształcenie w zakresie psychologiistosowanej**Kształcenie w zakresie seksuologii ipatologii więzi międzyludzkichKształcenie w zakresie pielęgniarstwanefrologicznegoKształcenie w zakresie pielęgniarstwatransplantacyjnegoKształcenie w zakresie pielęgniarstwa wchorobach tętnic i żyłKształcenie w zakresie pielęgniarstwa wchirurgii dzieciKształcenie w zakresie pielęgniarstwa wrodzinie z problemami zdrowotnymiKształcenie w zakresie pielęgniarstwa udzieci upośledzonych i niedostosowanychspołecznieLiczba godz.ogółemwykłady seminaria ćwiczenia zajęciapraktycznepraktykiśródrocznepraktykiwakacyjneRAZEMPunkty ECTS30 20 10 0 0 0 0 30 330 20 10 0 0 0 0 30. 345/20* 15/10* 0 0 30/10* 40/0* 0 85/20*. 545/20* 15/10* 0 0 30/10* 40/0* 0 85/20*. 530/20* 10 0 0 20/10* 40/0* 0 70/20*. 530/20* 10 0 0 20/10* 40/0* 0 70/20*. 530 30 0 0 0 0 0 30. 335/20* 15/10* 0 0 20/10* 20/0* 0 55/20*. 5Seminarium magisterskie 45/30* 0 45/30* 0 0 0 0 45/30*. 6Przygotowanie pracy magisterskiej iprzygotowanie do egzaminudyplomowegoKształcenie w zakresie dydaktyki wpielęgniarstwie0 0 0 0 0 0 0 0 20- - - - - 0/80* - 80*.RAZEM 320/190* 135/100* 65/40* 0 120/50* 180/80* 0 500/270* 60* - dotyczy tylko studiów niestacjonarnych** - na studiach niestacjonarnych, ten przedmiot jest realizowany na I roku studiów61

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PSYCHOLOGII STOSOWANEJJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Psychologii MedycznejKierownik: prof. dr hab. n. med. Krzysztof OwczarekTel. 022 572 05 33, fax 022 572 05 42e-mail: zakpsych@am.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU: prof. dr hab.Krzysztof Owczarek, mgr Stanisław WójtowiczLICZBA GODZIN: 20 godz. – wykłady, 10 godz. – seminaria, 3 ECTSFORMA ZALICZENIA: egzaminROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:• zapoznanie studentów z wybranymi nurtami teoretycznymi w psychologii mającymizwiązek ze stresem psychologicznym i z chorobą jako źródłem sytuacji kryzysowej;• uwrażliwianie studentów na problemy związane z kontaktem i współpracą zpacjentem w przebiegu choroby i jej leczenia;• uczenie rozpoznawania i radzenia sobie z problemami psychologicznymi w zakresiewspółpracy personelu medycznego.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Główne koncepcje psychologiczne i ich związek ze współczesnym rozumieniemzachowania człowieka.62

2. Badania empiryczne w zakresie psychologii zdrowia.3. Problemy pacjentów w przewlekłych chorobach somatycznych i osóbniepełnosprawnych – aktualne koncepcje i badania.4. Wzajemne relacje pacjent – personel medyczny.5. Zagadnienia inteligencji, osobowość i temperamentu.6. Problemy diagnostyczne psychologicznych zaburzeń związanych z ciążą i porodem.7. Psychologiczne problemy związane z alkoholizmem i innymi uzależnieniami odsubstancji psychoaktywnych.8. Zespół wypalenia zawodowego.9. Procesy poznawcze. Pomiar i diagnostyka.10. Psychopatologia. Zaburzenia zachowania – epidemiologia, diagnostyka, leczenie.Tematy seminariów:1. Pomiar sprawności funkcji poznawczych. (Przedstawienie podstawowych metodpomiary funkcji wchodzących w zakres procesów poznawczych – pamięćbezpośrednia cyfr, pamięć bezpośrednia słów, tempo psychoruchowe itp.Przedstawiane techniki diagnostyczne są wyposażone w normy dla wieku i typuwykonywanego zawodu, są trafne i rzetelne, przydatne do analiz z powtarzanympomiarem.2. Psychologiczne aspekty kryzysu. Pojęcie kryzysu psychologicznego. Koncepcjekryzysu. Osoby zagrożone kryzysem. Interwencja kryzysowa).3. Choroba somatyczna jako kryzys. (Kategorie problemów związanych z chorobą.Reakcje emocjonalne wywołane chorobą. Czynniki modyfikujące przeżywanie lękuw chorobie. Rola personelu medycznego w sytuacji stresu i kryzysu emocjonalnegochorych somatycznie. Poziomy relacji z pacjentem. Pomoc psychologiczna).4. Kryzys zagrożenia życia. Kryzys suicydalny. (Typologia samobójstw. Zachowaniasamobójcze – grupy ryzyka. Zachowania samobójcze – czy można zapobiec? Osobypo próbie samobójczej – jak można/trzeba pomagać?).5. Psychologia przemocy. Przemoc w rodzinie. (Pojęcie i formy przemocy. Przemoc azachowania agresywne. Rodzaje przemocy. Psychologiczny obraz sprawcy i ofiaryprzemocy. Konsekwencje przemocy. Zapobieganie przemocy).63

WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:− wykorzystywać w sytuacjach stresowych poznane nurty teoretyczne mającezastosowanie w psychologii− współpracować z pacjentem w przebiegu choroby i jej leczenia− rozpoznawać i radzić sobie z problemami psychologicznymiLITERATURA:1. Jakubowska-Winecka A., Włodarczyk D. (red.): Psychologia w praktyce medycznej.Wyd. PZWL, Warszawa 2007.2. Owczarek K.: Psychologia dla pielęgniarstwa. Skrypt, Akademia Medyczna wWarszawie 2007.3. Scheridan Ch.L., Radmacher S.A.: Psychologia Zdrowia. Spojrzenie na lekarzy ipacjentów z perspektywy poznawczo-społecznej .s.167-196. Instytut PsychologiiZdrowia. Warszawa 1998.4. Scheridan, Ch. L., Radmacher S.A.: Psychologia Zdrowia. Radzenie sobie z chorobąs.178-183. Instytut Psychologii Zdrowia. Warszawa 1998.5. Strelau J. (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki. Udział psychologii wrozwiązywaniu problemów zdrowia somatycznego. Tom 3.s. 443-459. GdańskieWydawnictwo Psychologiczne. Gdańsk 2000.6. Wrześniewski K., Skuza B. (red.): Wybrane zagadnienia medycynypsychosomatycznej i psychologii chorego somatycznie. Skrypt dla studentówmedycyny. Akademia Medyczna w Warszawie. 1994.7. Volpicelli, J.: Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych W:D.L.Rosenhan., M.E.P.Seligman. (red.). Psychopatologia Tom II. s. 52-102. 1994.64

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE SEKSUOLOGII I PATOLOGII WIĘZIMIĘDZYLUDZKICHJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMII Klinika PsychiatrycznaKierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej KokoszkaTel./fax 022 326 58 92e-mail: kokoszka@amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr n. med. Wiesław CzernikiewiczLICZBA GODZIN: 20 godz.-wykłady, 10 godz.-seminaria, 3 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenieROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Celem zajęć wykładowych jest zapoznanie studentów z klasyfikacją, etiologią,objawami i leczeniem zaburzeń seksualnych. Zaburzenia seksualne i kryteria ichrozpoznania będą przedstawione według klasyfikacji ICD 10 oraz DSM-IV.Celem zajęć seminaryjnych jest nabycie przez studenta umiejętności rozmawiania zpacjentem o jego sferze seksualnej oraz poznanie metod leczenia zaburzeńseksualnych.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Pojęcie płci. Różnicowanie płciowe. Interseksualizm Popęd płciowy, preferencje,orientacja seksualna.2. Rozwój psychoseksualny.65

3. Norma kliniczna w seksuologii. Zdrowie seksualne. Prawa seksualne.4. Klasyfikacja zaburzeń seksualnych.5. Dysfunkcje seksualne. Objawy, etiologia, diagnoza, różnicowanie, leczenie.6. Zaburzenia identyfikacji płciowej. Objawy, etiologia, diagnoza, różnicowanie,leczenie.7. Parafinie. Objawy, etiologia, diagnoza, różnicowanie, leczenie.8. Pedofilia. Przestępstwa seksualne wobec dzieci.9. Zgwałcenia, zabójstwa na tle seksualnym.10. Diagnostyka i leczenie sprawców przestępstw seksualnych.Tematy seminariów:1. Wywiad seksuologiczny.2. Leczenie farmakologiczne.3. Psychoterapia.4. Psychoterapia partnerska.5. Leczenie chirurgiczne.6. Leczenie zintegrowane.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:- rozumieć podstawy kliniczne zaburzeń seksualnych oraz ich wpływu nafunkcjonowanie psychofizyczne człowieka;− umieć dostosować opiekę do indywidualnych potrzeb chorego;− umieć przygotować chorego do samoopieki;− umieć dobrać rodzaj wsparcia chorego i jego rodziny w zależności od oczekiwań.LITERATURA:1. Imieliński K.: Seksiatria. Warszawa, 1990.2. Kratochvil S.: Leczenie zaburzeń seksualnych. Warszawa, 2002.3. Lew-Satrowicz Z.: Atlas psychofizjologii seksu. Warszawa, 1990.66

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWANEFROLOGICZNEGOJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa NefrologicznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Janusz Wyzgał02 – 007 Warszawa, ul. Oczki 8Tel./fax 022 502 12 57OSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. dr hab. n. med. Janusz WyzgałLICZBA GODZIN: 15 godz. – wykłady, 30 godz. – zajęcia praktyczne, 40 godz. –praktyki śródroczne, 5 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:- Organizacja opieki pielęgniarskiej w nefrologii i dializoterapii- Cele, zadania i struktura organizacyjna ośrodków dializ i transplantologicznych,współpraca w zespole terapeutycznym- Zasady sanitarni- epidemiologiczne ośrodków dializ i transplantologicznych- Stany zagrożenia życia w nefrologii i transplantologii (działanie pielęgnacyjnoterapeutyczne)- Programy prewencyjne w zakresie rozwoju chorób układu moczowego- Programy edukacyjne pacjenta dializowanego- Teorie pielęgnowania w opiece nad pacjentem nefrologicznym- Kierunki rozwoju pielęgniarstwa nefrologicznego67

TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Epidemiologia chorób układu moczowego w Polsce.2. Czynniki ryzyka chorób układu moczowego.3. Edukacja zdrowotna w chorobach układu moczowego.4. Zadania diagnostyczne pielęgniarki wobec pacjenta z chorobą układumoczowego - diagnostyka nieinwazyjna i inwazyjna.5. Zasady organizacji opieki nad pacjentem dializowanym.6. Biofizyka i biochemia dializ.7. Technika wykonania dializy pozaustrojowej, otrzewnowej, plazmaferezy.8. Ostre i przewlekłe powikłania hemodializy i dializy otrzewnowej.9. Symptomatologia chorób układu moczowego.10. Zasady opieki pielęgniarskiej nad pacjentem kwalifikowanym do transplantacjinerek.11. Określenie kierunków rozwoju nefrologii i wynikająca z tego zmiana strategiipielęgnacji.Tematy zajęć praktycznych:zajęcia praktyczne (w Klinice Immunologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych),1. Wybrane choroby układu moczowego2. Metody diagnostyczne w nefrologii:− USG− Biopsja− cystografia fikcyjna− DZM3. Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne w nefrologii4. Zasady farmakoterapii w nefrologii5. Techniki dializy otrzewnowej6. Techniki dializy pozaustrojowej7. Osteodystrofia nerkowa68

8. Niedokrwistość w niewydolności nerek9. Psychologiczne aspekty leczenia nerko zastępczego10.Koordynacja opieki pielęgniarskiej w oddziale nefrologicznym.Praktyki śródroczne:praktyki śródroczne (w Oddziale Nefrologicznym -15h, w Oddziale Dializ – 15h, wOddziale Transplantacyjnym – 10h)Celem praktyk zawodowych jest zdobycie przez studenta specjalistycznychumiejętności z zakresu pielęgniarstwa nefrologicznego. Ze szczegółowym programempraktyk student będzie zapoznany w oddziale nefrologicznym.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Przygotowanie pielęgniarki do pełnienia roli lidera w zakresie opieki nefrologicznejLITERATURA:1. Pączek L. (red.): Choroby wewnętrzne. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa ipołożnictwa. Wyd. PZWL. Warszawa 2004.2. Wilcom Ch., C.C. Tisher., Wiecek A. (red. wydania polskiego).: Podręczniknefrologii i nadciśnienia tętniczego. Wyd. Czelej. Lublin 2006.3. Książek A., Rutkowskiego B.(red.).: Nefrologia. Wyd. Czelej. Lublin 2004.4. Matuszkiewicz–Rowińska J. (red.): Ostra niewydolność nerek. Wyd. PZWLWarszawa 2006.5. Rutkowski B. (red.): Dializoterapia w praktyce lekarskiej. Wyd. Masmedia. Gdańsk2004.69

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWATRANSPLANTACYJNEGOJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i TransplantacyjnegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Piotr Małkowski022 – 007 Warszawa, ul. Oczki 6 (paw. 16)Tel. 022 502 19 20, tel./fax 022 502 19 21e-mail: zpchit@am.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr n. med. Dariusz WasiakLICZBA GODZIN: 15 godz. – wykłady, 30 godz. – zajęcia praktyczne,40 godz.- praktyki śródroczne, 5 ECTSFORMA ZALICZENIA: Zaliczenie, Uczestniczenie w seminariach i zajęciach,wykazanie się podstawową wiedzą na kolokwium.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr I)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Uzyskanie wiedzy pozwalającej na:• określenie wskazań i przeciwwskazań do przeszczepiania narządów,• określenie procedury pobierania narządów i opieki nad dawcą i biorcą narządów,• wykorzystanie podstawowych zasad aseptyki i antyseptyki w razie powikłańTREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Organizacja pobierania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów Polsce.2. Opieka nad zmarłym dawcą narządów w oddziale intensywnej terapii.70

3. Pobranie wielonarządowe.4. Podstawy immunologiczne przeszczepiania narządów.5. Przeszczepienie narządów.6. Powikłania po przeszczepieniu seminariów ich leczenie.7. Przeszczepienie szpiku, tkanek i komórek krwiotwórczych.8. Przeszczepianie narządów pobranych od osób żywych.9. Udział pielęgniarki w pozyskiwaniu narządów od osób zmarłych.10. Postępowanie z chorym oczekującym na przeszczepienie narządów.11. Zadania pielęgniarki podczas pobrania i przeszczepienia narządów.12. Opieka ambulatoryjna nad biorcą narządów.Tematy zajęć praktycznych:1. Przeszczepianie narządów- wskazania, przeciwwskazania, procedura kwalifikacji.2. Zasady alokacji narządów. Centralny Rejestr Sprzeciwów. Dawca narządów.Komisja śmierci pnia mózgu.3. Pobranie narządów. Pobranie wielonarządowe. Prezerwacja narządów.4. Podstawowe problemy chirurgiczne u biorców przeszczepów. Powikłania poprzeszczepieniu wątroby, nerki i trzustki.5. Nowotwory u biorców przeszczepionych narządów.6. Zakażenia u biorców przeszczepionych narządów7. Podstawy etyczne i prawne pobierania i przeszczepiania narządów8. Opieka nad chorym dializowanym. Dializa otrzewnowa i hemodializa.Wytworzenie przetoki tętniczo żylnej.9. Opieka nad chorym z niewydolnością wątroby. Dializa wątrobowa.10. Wyniki przeszczepiania narządów jako procedury leczniczej.Praktyki śródroczne:Celem praktyk zawodowych jest zdobycie przez studenta specjalistycznychumiejętności z zakresu pielęgniarstwa transplantacyjnego. Ze szczegółowymprogramem praktyk student będzie zapoznany w specjalistycznych oddziałach.71

WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:a. Znajomość wskazań i przeciwwskazań do przeszczepienia narządów.b. Opieka nad dawcą i biorca narządówc. Znajomość kryteriów śmierci pnia mózgu i procedury pobierania narządów doprzeszczepienia.d. Znajomość podstaw typowania tkankowego i wykonania testu krzyżowego (crossmatch)przed przeszczepieniem.e. Znajomość leków immunosupresyjnych, sposobu ich podawania, oznaczania ipodstawowych działań niepożądanych.f. Umiejętność sprawowania opieki nad dawcą i biorcą narządów.g. Umiejętność prowadzenia bilansu płynów.h. Umiejętność rozpoznawania stanów zagrożenia życia i szybkiego reagowania na nie(krwotok, wstrząs, posocznica)i. Znajomość zasad aseptyki i antyseptyki i ich rola w sprawowaniu opieki nadchorym o obniżonej odporności.j. Podstawowa wiedza na temat zakażeń i dróg szerzenia się zakażenia. Izolacjachorych.k. Podstawowa wiedza o powikłaniach nowotworowych u chorych po przeszczepieniu.l. Asystowanie przy biopsji nerki i wątroby. W razie możliwości oglądanie operacjiprzeszczepienia nerki i wątroby.LITERATURA:Rowiński W., Pączek L., Wałaszewski J. (red.): Materiały seminaryjne:„Transplantologia kliniczna”. Wyd. PZWL, Warszawa 2004.72

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWA W CHOROBACHTĘTNIC I ŻYŁJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMKatedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i TransplantacyjnejKierownik: prof. dr hab. n. med. Jacek Szmidt02 – 097 Warszawa, ul Banacha 1aTel. 022 599 24 67, fax 022 599 14 68e-mail: jszmidt@amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr n. med. Maciej JędrasikKatedra i Klinika Chirurgii Ogólnej i Chorób Klatki piersiowejKierownik: prof. dr hab. n. med. Maciej Skórski02 – 097 Warszawa, ul. Banacha 1aTel. 022 599 25 64, fax 022 599 15 64e-mail: mskorski@amwaw.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:dr n. med. Wiesław WiechnoLICZBA GODZIN: 10 godz. – wykłady, 20 godz. – zajęcia praktyczne, 40 godz.-praktyki śródroczne, 5 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie ustneROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Przygotowanie do wykonywania obowiązków pielęgniarskich w zakresie chorób tętnici żył.73

TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Przewlekła niewydolność żylna.2. Nadciśnienie wtórne.3. Zwężenia tętnic łuku aorty.4. Powikłania w chirurgii naczyniowej.5. Chirurgia endowaskularna - tętniaki aorty.6. Diagnostyka niedokrwienia kończyn.7. Niedokrwienie trzewi.8. Przewlekłe i ostre niedokrwienie kończyn.9. Dostęp naczyniowy do dializ.10. Zwężenia tętnic szyjnych.Tematy zajęć praktycznych:Dzień I - Choroby tętnic i żył:Mechanizm powstawania niedokrwienia tętniczego ostrego i przewlekłego.Skutki powodowane przez niedokrwienie w poszczególnych narządach.Objawy niedokrwienia tętniczego.Rozpoznanie niedokrwienia tętniczego (prezentacja chorych, badanie tętna,osłuchiwanie tętnic)Mechanizm krążenia żylnego w kończynach dolnych.Mechanizm powstawania zakrzepów żylnych.Skutki miejscowe i ogólne zakrzepów żylnych.Żylaki żył kończyn dolnych i niewydolność zastawek żylnych (tzw. „zespółpozakrzepowy”)Rozpoznanie żylaków i niewydolności zastawkowej.Owrzodzenia podudzi.Dzień II. Diagnostyka tętnic i żyłZasady przygotowania chorego do badań układu naczyniowegoBadania doplerowskie przepływu krwi w tętnicach (wskaźnik kostkowo- ramienny!).74

Badania doplerowskie i obrazowanie tętnic przy pomocy ultradźwięków (duplexscan)Arteriografia ( klasyczna , subtrakcyjna, angio CT)Badania układu żylnego (próby opaskowe, badanie dopplerowskie i flebografia).Powikłania badań naczyniowych.Dzień III. Zwężenia tętnic odchodzących od łuku aorty – niedokrwienie mózgu ikończyn górnych.Mechanizm powstawania niedokrwienia mózgu.Objawy niedokrwienia mózgu: pojęcie udaru mózgu, udaru przemijającego,ogniskowego niedokrwienia mózgu i krwawienia do tkanki mózgowej.Przyczyny udarów mózgu.Zwężenia tętnic szyjnych – rozpoznanie (prezentacja chorych, badanie tętna,osłuchiwanie tętnic)Przyczyny niedokrwienia w obrębie kończyn górnych (zwężenia miażdżycowe,zapalenia tętnic, zaburzenia naczynioruchowe i choroba Reynaud).Dzień IV. Chirurgia endowaskularna.Rozszerzanie tętnic i stenty naczyniowe.Tętniaki aorty piersiowej i brzusznej – rozwarstwienia i pękanie tętniaków.Naprawa wewnątrznaczyniowa tętniaków aorty.Operacje hybrydowe.Przygotowanie chorych do operacji wewnątrznaczyniowych.Postępowanie pooperacyjne.Dzień V: Powikłania w chirurgii naczyniowej.Krwawienia – rozpoznanie, ocena ilości utraty krwi, postępowanie.Zakrzepy tętnic i przeszczepów, zatory- ocena niedokrwienia, zapobieganie, leczenieoperacyjne, fibrynolityczne i przeciwzakrzepowe.Zakażenia.Praktyki śródroczne:Celem praktyk zawodowych jest zdobycie przez studentów specjalistycznychumiejętności z zakresu pielęgniarstwa w chorobach tętnic i żył. Ze szczegółowymprogramem praktyk student będzie zapoznany w oddziałach chirurgicznych.75

WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim opanować powinien istotne wiadomości z zakresupatologii chorób tętnic i żył umożliwiające zrozumienie mechanizmu niedokrwieniatętniczego (ostrego i przewlekłego) w zakresie różnych narządów (kończyn, trzewi,mózgu) oraz zrozumienie mechanizmu niewydolności żylnej w obrębie kończyndolnych. Powinien poznać podstawowe objawy kliniczne występujące w patologii tętnici żył, przyswoić sobie istotne informacje dotyczące metod diagnostycznych stosowanychw chirurgii naczyniowej, a także poznać podstawowe zasady leczenia zachowawczego ioperacyjnego chorób naczyniowych uwzględnieniem przygotowania do operacji i opiekipooperacyjnej.LITERATURA:1. Rowiński W., Dziak A.: Chirurgia dla pielęgniarek. PZWL, Warszawa 1999.2. Zając S., Jędrasik M., (red.): Wybrane zagadnienia z chirurgii – skrypt dla studentów Vroku medycyny. Dział Wydawnictw, Akademia Medyczna w Warszawie.3. Michałowicz B., Wiechno W. (red.): Wybrane zagadnienia z chirurgii – skrypt dlastudentów VI roku medycyny. Dział Wydawnictw, Akademia Medyczna w Warszawie.4. Fibak J.: Chirurgia – podręcznik dla studentów medycyny. PZWL, Warszawa 2002.5. Łopaciuk S.: Zakrzepy i zatory. PZWL, Warszawa 1996.6. Noszczyk W.: Chirurgia tętnic i żył. PZWL, Warszawa 1998.76

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWA W CHIRURGIIDZIECIJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMKlinika Chirurgii DziecięcejKierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Kamiński00 -576 Warszawa, ul. Marszałkowska 24Tel. 022 522 73 37, tel./fax 022 621 46 31e-mail: kchirurgia@litewska.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. dr hab. med. Andrzej Kamiński, dr n. med. Krzysztof EbingerLICZBA GODZIN: 10 godz. – wykłady, 20 godz. – zajęcia praktyczne, 40 godz.-praktyki śródroczne, 5 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie, obecność na w/w wykładach i ćwiczeniach.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Przygotowanie do wykonywania obowiązków pielęgniarskich w zakresie ChirurgiiDziecięcej.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego u dzieci.2. Wybrane zagadnienia z urologii dziecięcej.3. Zakażenia u dzieci.4. Żywienie pozajelitowe w chirurgii dziecięcej.5. Urazy oparzeniowe u dzieci.6. NEC – Martwicze zapalenie jelit.77

7. Rola chirurgii w leczeniu nefrozastępczym u dzieci.8. Stany zagrożenie życia u noworodków.9. Niedrożności przewodu pokarmowego u dzieci.10. Zagadnienie chirurgii prenatalnej.Tematy zajęć praktycznych:1. Zapoznanie się z organizacją pracy w oddziale Chirurgii Dziecięcej, BlokuOperacyjnego i Oddziału pooperacyjnego.2. Zapoznanie się z organizacją pracy w Chirurgicznej Izbie Przyjęć orazAmbulatorium Chirurgicznym Polikliniki.3. Uczestnictwo w obchodach w oddziale. Zapoznanie się z wybranymi jednostkamichorobowymi u dzieci.4. Obserwacja wybranych zabiegów operacyjnych.5. Uczestnictwo w zmianach opatrunków po operacjach u poszczególnych dzieci.Praktyki śródroczne:Celem praktyk zawodowych jest zdobycie przez studentów specjalistycznychumiejętności z zakresu pielęgniarstwa w chirurgii dzieci. Ze szczegółowym programempraktyk student będzie zapoznany w oddziałach chirurgii dzieci.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim opanować powinien:1. Podstawowy zakres wiedzy o schorzeniach leczonych chirurgicznie u dzieci.2. Umiejętność prowadzenia opieki pielęgnacyjnej u dzieci w okresie przed ipooperacyjnym.LITERATURA:1. Czernik J. (red): Chirurgia dziecięca. PZWL. Warszawa 2005.2. Kaliciński P. (red): Chirurgia noworodka. INVEST-DRUK. Warszawa 2004.3. Wagner A.A. (red.): Chirurgia dziecięca. Poradnik dla lekarzy pierwszego kontaktu.PZWL. Warszawa 2003.78

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWA W RODZINIEZ PROBLEMAMI ZDROWOTNYMIJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:mgr Teresa PaszekLICZBA GODZIN: 30 godz.- wykłady, 3 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie- pisemneROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr I i II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:Przekazanie studentowi wiedzy z zakresu:• Demograficzno – społecznych przeobrażeń współczesnej rodziny polskiej,• Promowania, edukowania i wspierania rodziny,• Zmian w rodzinie spowodowanych chorobą i niepełnosprawnością.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Specyfika procesu pielęgnowania w rodzinie. Środowiskowa metoda pracy zrodziną. Wsparcie jako element procesu pielęgnowania.2. Rodzina jako grupa społeczna. Koncepcje rodziny. Przemiany w strukturzerodziny.79

3. Dysfunkcja rodziny a zdrowie psychiczne. Czynniki wpływające nafunkcjonowanie rodziny i wyznaczające jej miejsce w społeczeństwie.4. Choroba jako zmiana w życiu rodziny. Zmiany w rodzinie wynikające z niepełnejsprawności ich członków.5. Rodzina jako czynnik zagrożenia zdrowia. Choroba jako czynnik zagrożeniazdrowia i umacniania rodziny.6. Modele promocji zdrowia rodziny. Rola pielęgniarki w kształtowaniu zachowańzdrowotnych w rodzinie.7. Wybrane koncepcje zdrowia rodziny. Rodzina jako czynnik ochrony zdrowia.Wpływ rodziny na zdrowie jednostki.8. Wybrane problemy zdrowotne występujące w różnych fazach życia rodziny.Problemy rodziny związane z wykonywaniem poszczególnych czynności.9. Edukacja zdrowotna w wybranych sytuacjach rodzinnych. Cele, zasady, etapy,środki dydaktyczne i metody edukacji zdrowotnej rodziny.10. Pomoc i systemy wspierające rodziny osób niepełno sprawnych. Promocjazdrowia osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych w rodzinie. Czynnikiwarunkujące skuteczność edukacji zdrowotnej.11. Choroby przewlekłe i nieuleczalne w rodzinie. Stres w rodzinie i sposobyradzenia z nim.12. Zakres i charakter pomocy i wsparcia rodzinie. Pomoc i wsparcie: przywykonywaniu czynności codziennego życia, w sytuacji problemówemocjonalnych, w terapii.13. Zastosowanie poradnictwa w pracy pielęgniarki. Cel, zakres, procedura ikoncepcje poradnictwa.14. Poradnictwo jako element współpracy z rodzina i społecznością lokalną, Metodydziałania stosowane w poradnictwie.15. Przemoc w rodzinie jako czynnik zagrożenia zdrowia. Przyczyny i skutkiuzależnień w rodzinie. Choroba psychiczna w rodzinie.80

WYNIKI NAUCZANIA / KOMPETENCJE :Student powinien znać:• rodzinę jako grupę społeczną,• przemiany w strukturze rodziny zachodzące na skutek chorobyi niepełnosprawności,• czynniki wpływające na prawidłowe funkcjonowanie rodziny,• rodzinę jako czynnik zagrożenia zdrowia,• wpływ rodziny na zdrowie jednostki,• wybrane problemy zdrowotne występujące w rodzinie,• metody działania stosowane w poradnictwie,• pomoc i wsparcie rodzinie,• edukację zdrowotną rodziny.Student powinien umieć:• scharakteryzować rodzinę jako grupę społeczną,• wyjaśnić przemiany zachodzące w rodzinie na skutek chorobyi niepełnosprawności,• scharakteryzować rodzinę jako czynnik zagrożenia zdrowia,• opisać koncepcje zdrowia i modele promocji zdrowia rodziny,• wyjaśnić wpływ rodziny na zdrowie,• opisać cele, zasady, etapy, środki, metody edukacji zdrowotnej rodziny,• analizować zagrożenia zdrowia występujące w rodzinie,• wyjaśnić cel poradnictwa rodzinnego.LITERATURA:1. Bogdan de Barbaro: Pacjent w swojej rodzinie. PWN, Warszawa 1997.2. Kawczyńska – Butrym Z.: Pielęgniarstwo rodzinne. Teoria i praktyka. CEM, Warszawa1997.3. Kawczyńska – Butrym Z.: Rodziny osób niepełnosprawnych. PAN, Warszawa 1994.81

4. Kawczyńska – Butrym Z.: Rodzina – zdrowie – choroba. Koncepcje i praktykapielęgniarstwa rodzinnego. Wyd. Czelej, Lublin 2001.5. Majchrowska A.: Wybrane elementy socjologii. Wyd. Czelej, Lublin 2003.82

KSZTAŁCENIE W ZAKRESIE PIELĘGNIARSTWA U DZIECIUPOŚLEDZONYCH I NIEDOSTOSOWANYCH SPOŁECZNIEJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMKlinika Psychiatrii Wieku RozwojowegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Tomasz Wolańczyk00 -576 Warszawa, ul. Marszałkowska 24Tel. 022 522 74 80, tel./fax 022 621 16 45e-mail: ula@litewska.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. nadzw. dr hab. med. Tomasz WolańczykLICZBA GODZIN: wykłady – 15 godz., zajęcia praktyczne – 20 godz., praktykiśródroczne – 20 godz., 5 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenie.FORMA KSZTAŁCENIA:Treści kształcenia:• Rodzaje, etiologia i patogeneza zaburzeń psychicznych.• Obraz kliniczny zaburzeń psychicznych.• Metody diagnostyki i terapii w psychiatrii.• specyfika opieki nad chorym psychicznie.• Komunikowanie z chorym z zaburzeniami psychicznymi.• Udział pielęgniarki w profilaktyce, diagnozowaniu i kompleksowej terapii choróbpsychicznych z uwzględnieniem farmakologii. psychoterapii i terapii zajęciowej.83

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:• rozumienia uwarunkowań chorób psychicznych;• interpretowania zachowań chorego w relacji do objawów psychopatologicznych;• oceny możliwości nawiązania kontaktu z pacjentem;• komunikowania się z chorym i jego rodziną;• przeprowadzenia psychoedukacji pacjenta i treningu umiejętności społecznych;• zapewnienia bezpieczeństwa choremu;• zapewnienia opieki choremu.ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr III)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNE:Opanowanie wiedzy na temat uwarunkowań i obrazu klinicznego zaburzeńpsychicznych u dzieci i młodzieży, planowanie pomocy oraz zadań pielęgniarskichwobec dziecka z zaburzeniami psychicznymi.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy wykładów:1. Rozpoznawanie zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży.2. Rodzina jako system. Fazy rozwoju rodziny.3. Metody komunikowania informacji o chorobie przewlekłej, poradnictwo,zachęcanie do współpracy, przezwyciężanie oporu i zespołu wypalenia u dziecka ijego rodziny.4. Proces niesienia pomocy. Strategie rozwiązywania problemów: ustanawianie celów,planowanie działań, realizacja planów, ocena skuteczności wprowadzonych zmian.5. Leczenie zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży. Rola zespołówterapeutycznych.6. Zagadnienia prawne związane z ochroną dzieci i młodzieży – zadania i możliwościsłużby zdrowia.7. Upośledzenie umysłowe.84

Tematy zajęć praktycznych:1. Zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych u dzieci.2. Zaburzenia zachowania.3. Dziecko w szpitalu. Konsekwencje psychiczne hospitalizacji.4. Podstawy terapii behawioralnej, zastosowanie oddziaływań behawioralnych wpracy pielęgniarki.Praktyki śródroczne:Celem praktyk zawodowych jest zdobycie przez studenta specjalistycznychumiejętności niezbędnych w pracy pielęgniarki nad dziećmi upośledzonymi iniedostosowanymi społecznie. Ze szczegółowym programem praktyk student będziezapoznany w placówkach ochrony zdrowia.WYNIKI NAUCZANIA / KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:• przedstawić psychologiczne i społeczne uwarunkowania zdrowia i chorobypsychicznej u dzieci i młodzieży,• omówić najczęściej występujące choroby psychiczne i scharakteryzować choregopsychicznie u dzieci i młodzieży,• postępować zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia publicznego,• rozróżnić terapeutyczne i nie terapeutyczne typu relacji pielęgniarka-pacjent,• komunikować się z dzieckiem chorym psychicznie, nawiązać kontakt terapeutycznyz chorym,• rozumieć własne zachowania wobec pacjenta i ich korygowanie,• właściwie rozpoznać zaburzenia psychiczne,• udzielić doraźnej pomocy psychiatrycznej,• określić istotę pracy pielęgniarki z chorym psychicznie,• przedstawić charakterystykę obrazu klinicznego w różnych schorzeniachpsychiatrycznych u dzieci i młodzieży,• przedstawić pielęgniarską ocenę stanu chorego, rozpoznać problemy pacjenta izagrożenia, jakie mogą wynikać z choroby,85

• zaplanować działania pielęgniarskie,• rozpoznać i pacjenta skutki uboczne przyjmowania leków psychotropowych• zaplanować zadania pielęgniarki w zespole terapeutycznym.LITERATURA:8. Goodman R., Cott S., (red. Rabe-Jabłońska J.): Psychiatria dzieci i młodzieży.Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000.9. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy klinicznei wskazówki diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków – Warszawa 2000.10. Komender J.: Wybrane zagadnienia z psychiatrii. Skrypt AM w Warszawie 1998.11. Motyka M.: Pielęgnowanie a pomoc psychiczna w chorobie. Centrum EdukacjiMedycznej, Warszawa 1999.12. Namysłowska I. (red.): Psychiatria dzieci i młodzieży. PZWL, Warszawa 2004.13. Popielarska A.M.: Psychiatria wieku rozwojowego. PZWL, Warszawa 2000.14. Ugniewska C.: Pielęgniarstwo psychiatryczne i neurologiczne. PZWL, Warszawa1998.15. Wolańczyk T., Komender J.: Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci.Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2005.86

SEMINARIUM MAGISTERSKIEJEDNOSTKA REALIZUJĄCA PROGRAMZakład Pielęgniarstwa SpołecznegoKierownik: prof. dr hab. n. med. Irena Wrońska01-445 Warszawa, ul. Erazma Ciołka 27Tel./fax 022 877 35 97e-mail: zps@am.edu.plOSOBA ODPOWIEDZIALNA ZA REALIZACJĘ PRZEDMIOTU:prof. dr hab. Irena WrońskaLICZBA GODZIN: 45 godz.-seminaria, 6 ECTSFORMA ZALICZENIA: zaliczenieROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA (rok II, semestr II)CELE I ZADANIA DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZE:• Przekazanie studentom wiedzy dotyczącej pracy naukowej.• Wskazanie na prawa autorskie prac naukowych.• Wykształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania hipotez i problemówbadawczych.TREŚCI PROGRAMOWE:Tematy seminariów:1. Obszary badań w pielęgniarstwie. Przedmiot i cel badań. Procedura badawcza.2. Problem badawczy. Hipotezy w pracy naukowej.3. Analiza tekstu fachowego.4. Dobór metod, technik badawczych i narzędzi badawczych w pielęgniarstwie.5. Interpretacja danych empirycznych. Korzystanie z literatury.87

6. Elementy prawa autorskiego. Etyka w badaniach. Ochrona własnościintelektualnej.7. Zaliczenie seminarium magisterskiego.WYNIKI NAUCZANIA /KOMPETENCJE:Student na poziomie magisterskim powinien:1. Poprawnie formułować i uzasadniać problem naukowy i hipotezy badawcze.2. Właściwie dobierać metody i narzędzia badawcze.3. Porządkować dane empiryczne.4. Przestrzegać dobrych obyczajów w pracy badawczej.5. Znać zasady statystycznego opracowania wyników badań.LITERATURA:1. Brzeziński J.: Elementy metodologii badań psychologicznych. PWN, Warszawa1984.2. Cormach D.: The Research Process in nursing. Blackwell Science, 2000.3. Feldman H.R., Levin R.F.: Nursing Research. Mosby-Year Book. Inc. 1990.4. Kamiński A.: Nauka I metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. KUL Lublin,1992.5. Parahoo K.: Nursing Research. Principles, Process and Issues. Suffolk, 199788