18 radovan radonjic.pdf - Matica crnogorska

Sve dođe na viđelokojim Crnogorci mogu da izađu iz krajnje nepovoljnog stanja ukome se nalaze, on u kritičko-analitičkom maniru koji, po sistematičnostiobrade materije kojom se bavi, jednako kao i podubini poniranja u njenu suštinu, prati ili u ponečemu čak i nadilazislične pokušaje u Evropi svog doba, afirmiše ideju progresa,ali ne kao stvar puke predestiniranosti istorijskog procesaveć kao emanat čovjekovog pregnuća utemeljenog na antiteološkomshvatanju svijeta, odnosno na razumu. Korespodentnosttog dijela „Kratkog opisa o Zeti i Crnoj Gori“ sa domicilnompovijesnom zbiljom, pak, najbolje pokazuje to što je njegovaprogramska formula - popovima crkvene dužnosti, a sekularnimlicima građanske službe i poslovi + umjesto velikih crkvenihzdanja („i u njima smještenih gotovana”), graditi škole i razvijatinauku + utemeljiti odnose u društvu i državi na zakonu iobezbijediti da „narod sazna svoje dužnosti i prava koja mu pripadajuzakonom“ - i danas u Crnoj Gori jednako aktuelna kao iu vrijeme kada je nastala.Treće, „Kratki opis o Zeti i Crnoj Gori“, iako se spoljnompolitikom Crne Gore ne bavi direktno, dvostruko je indikativan(interesantan i važan) i u tom pogledu.S jedne strane, naime, kritikom ambicije sveštenstva da senametne kao nosilac svjetovane vlasti, koja mu ne pripada i ukoju se ne razumije, on ujedno kritikuje i političku filozofiju nakojoj ta duhovnička orijentacija opstojava, a koja se uglavnomtemelji na shvatanju Crne Gore kao neumitne i neupitne žrtvesila izvan njene kontrole, koja je:- osuđena da tavori na krlima nevjerice u mogućnost egzistencijekoja bi se bitno, ako ne i sasvim, temeljila na vlastitimduhovnim potencijalima i materijalnim resursima;- prinuđena da svojom biološkom supstancom plaća fluidnutuđu „pokroviteljsku“ milost i naklonost, uglavnom prepoznatuu politici koju prema njoj vodi velika istočna „jednorodna i jednoplemena“carevina;www. maticacrnogorska.meMATICA, ljeto/jesen 2011.383