Studija o procjeni utjecaja na okoliš - Federalno ministarstvo okoliša ...

Studija o procjeni uticaja na okoliš za pogon za proizvodnju legura na lokalitetu ”Skela” u Jajcusrebrnasto sirovo gvožđe, a sve legure ispod 30 %Si spadaju u niskoprocentniferosilicijum, dok se legure sa više od 30 %Si spadaju u visokoprocentni ferosilicijum.Legure sa manje od 25 %Si se mogu proizvoditi u postrojenjima sličnim visokimpećima, dok se legure sa više silicijuma proizvode samo u elektropećima. Legure kojesadrže u sebi najmanje 98,50 %Si spadaju u kategoriju silicijum-metala ili silicijumvisokog tehničkog kvaliteta, dok se legure sa više od 99,99 % Si svrstavaju u kategorijukoja se na trzistu naziva polikristalni silicijum i monokristalni silicijum, i oni se koristeuglavnom u elektronskoj industriji te se dobivaju posebnim hemijskim postupcima.Ferosilicijum se uglavnom upotrebljava za dezoksidaciju i legiranje čelika. Silicijum upovećanim količinama djeluje kao element koji poboljšava osobine čelika, potrebnog zaširoku industrijsku primjenu. Čelik sa višim sadržajem silicijuma može biti ugrađen uelektrične motore, transformatore i druge električne mašine u kojima se zahtijevaju niskigubici energije.Ferosilicijum se upotrebljava kao materijal za legiranje i modificiranje u proizvodnji sivogliva. Livnice troše manje količine ferosilicijuma. Za legiranje primjenjuju se granulacije10 – 50 mm ili 10 – 80 mm, dok se za modificiranje sivog liva koriste sitnije granulacije1,0 – 3,15 mm ili 3,15 – 6,30 mm ili 3,15 – 10,0 mm.Osim Fe i Si kao glavnih sastojaka, ferosilicijum u sebi sadrži ostale primjese koje setretiraju kao nečistoće, a to su Al, P, C, Ca, Mg, Mn, Ti, kao i Cr. Na tržištu se pojavljujulegure željeza i silicijuma sa 15 %, 25 %, 45 %, 65 %, 75 %, 80 %, 90 %, te 95 % Si.Kao slicijum-metal se danas proizvodi legura sa najmanje 98,50 % Si.Kemijski čisti silicijum ima slijedeće fizičke i kemijske osobine:• atomska težina = 28,06 sa rednim brojem 14 u IV grupi periodnog sistema• valentnost = 2 i 4.Postoje dva od moguća tri alotropna tipa i to:• kristalni oblik se javlja u sjajnim sivim pločicama,• grafitni oblik se javlja kao crne svjetlucave okteaderske pločice,• takozvani amorfni oblik, tamno mrke boje, ne može biti ništa drugo osimkristalnog silicijuma u ekstremno fino rasporedenom stanju.Tačka topljenja Si je 1430 °C (±20), tačka ključanja 2300 °C, a specifična težina = 2,40.Silicijum gori kada se zagrijeva u hloru, dok je nerastvoriv u većini kiselina, ali sepostepeno rastvara u smjesi HNO 3 i HF.Silicijum je slabo elektronegativan i ima veću naklonost da gradi jedinjenja sametaloidima nego sa metalima. Slične osobine ima i tehnički proizveden silicijum-metal,dok osobine legure sa željezom zavise od sadržaja željeza.Temperature topljenja ferosilicijumskih legura leže približno u sljedećim granicama:• ferosilicijum sa 15 % Si = 1220 - 1250 °C,• ferosilicijum sa 45 % Si = 1210 - 1300 °C,• ferosilicijum sa 75 % Si = 1210 - 1315 °C,• ferosilicijum sa 90 % Si = 1210 - 1380 °C,• ferosilicijum sa 99 % Si = cca 1430 °C.TRIMGRAD d.o.o. Jajce26