Əlilliyi olan Uşaqlar

(29-cü səhifənin davamı)Əlilliyi olan uşaqlarla bağlı köhnə düşüncələr vəaşağı ümidlər erkən uşaqlıq dövrü üçün əngəlyaratmamalıdır. Məlumdur ki, həyatlarının erkəndövrlərindən ailə və cəmiyyət dəstəyi almaqla əlilliyiolan uşaqlar məktəb illərinin əsas hissəsini başa vurmaqvə özlərini yetişkənlik dövrünə hazırlamaq üçündaha yaxşı imkanlara sahib olur.Müəllimlərlə aparılan işMüəllimlər bəlkə də uşağın öyrənmə prosesində əsaselementdir, buna görə də onların inklüziv təhsil haqdaaydın anlayışa sahib olması və bütün uşaqlara qarşıgüclü öhdəliyinin olması çox vacibdir.Bununla belə, çox tez-tez müəllimlər adi məktəblərəgələn əlilliyi olan uşaqların öyrədilməsi üçün müvafiqhazırlığa və dəstək vermə qabiliyyətinə sahib olmurlar.Bu isə bir çox ölkələrdə müəllimlərin əlilliyi olanuşaqların onların siniflərinə qatılmasına dəstəkverməkdə istəkli olmamaları ilə bağlıdır. 75 Məsələn,İsraildə xüsusi təhsil üzrə gələcəyin müəllimləriarasında aparılan tədqiqat müəyyən etmişdir ki,onlar əlilliyi olan şəxslərlə bağlı heç də faydalısayılmayan qərəzli fikirlərə sahib olub və bəziləriəlilliyin növləri arasında ayrı-seçkilik ediblər. Əlilliyiolan uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş qaynaqların əsasinklüziv təhsil sistemindən daha çox ayrı-ayrı xüsusiməktəblərə ayrılma tendensiyası mövcuddur. 76 Buisə çox məsrəf tələb edən və əlverişsiz yanaşmadır:Bolqarıstanda xüsusi təhsil məktəbində təhsil olanuşaq başına ayrılan məbləğ adi məktəbdə təhsil alanuşağa ayrılan məbləğdən üç dəfəyə qədər çox olabilər 77 .22 Avropa ölkəsində əqli əlilliyi olan uşaqlarınvəziyyəti üzrə aparılmış təhlil adi müəllimlərin əlilliyiolan uşaqlarla işləmək üçün adekvat səviyyədətəlimə sahib olmamasını əsas narahatçılıq kimi qeydetmişdir. Bir çox hallarda, bu cür uşaqlar sertifikatlımüəllimlərdən daha çox dəstək personalı tərəfindənöyrədilir. Müəllimlərin hazırlıq təlimindən keçməsiinklüzivliyə qarşı öhdəliyin möhkəmləndirilməsindəeffektiv olmuşdur. 2003-cü ildə aparılmış tədqiqatmüəyyən etmişdir ki, əlillik üzrə kurslardan keçmişməktəb direktorları daha inklüziv fikirlər ifadə etməyəbaşlamışdır. Mövcud münasibətlərin dəyişməsiisə şagirdlərə xeyrinədir: İnklüzivliklə bağlı müsbətbaxışların mövcud olması xüsusi ehtiyaclarıolan tələbələr üçün daha az məhdudlaşdırıcıyerləşdirmələrin olması deməkdir. 78 2001-ci ildəhəyata keçirilmiş başqa tədqiqata əsasən müəllimliküzrə təhsil olan insanlar üçün inklüzivlik üzrə keçirilənkurs onların münasibətlərinin dəyişməsində effektivolmuş və beləliklə də onlar əlilliyi olan uşaqlarıöz siniflərinə daxil etməyə üstünlük verməyəbaşlamışdır. 79Bununla bağlı ən böyük imkan isə hələ özpeşələrində yeni olan müəllimlərin arasında mövcudolur. Belə ki, Çin, Kipr, Hindistan, İran, KoreyaRespublikası, Fələstin, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərivə Zimbabve kimi müxtəlif ölkələrdə aparılmışsistemli təhlilə əsasən ümumi təhsil təcrübəsi dahaaz olan müəllimlər uzun müddətdir xidmət göstərənmüəllimlərə nəzərən daha müsbət münasibətə sahibolub. Bununla yanaşı, inklüziv təhsil üzrə təlimdənkeçmiş müəllimlər heç bir təlimdən keçməmişmüəllimlərlə müqayisədə daha müsbət münasibətəsahib olmuş və ən çox müsbət münasibətə sahibmüəllimlər inklüzivliklə bağlı həqiqi təcrübəsi olanmüəllimlər olmuşdur. 80Bununla belə, hazırlıq təlimləri çox nadir hallardamüəllimləri inklüziv təhsil vermək üçün hazırlayır.Təlimlər mövcud olduqda isə onların keyfiyyəti fərqliolur. Bır çox sayda alət dəstinin mövcud olmasınabaxmayaraq, bunlar heç də hər zaman xüsusikontekstə aid edilmir və buna görə də tez-tez xaricikonsepsiyalardan ibarət olur. Qrup təlimi buna birörnəkdir. Bunun şagirdlərin ənənəvi siniflərdədavranış şəklinə zidd olmasına görə müəllimlər qruplardaotuzdurulmuş əlilliyi olan və olmayan uşaqlarınşəkillərini gördükləri zaman buna mənfi reaksiyavermişlər. 81Digər çətinlik isə tədris heyəti arasında müxtəlifliyinistənilən səviyyədə olmaması ilə bağlıdır. Belə ki,əlilliyi olan müəllimlərə çox az rast gəlinir və bəzistrukturlarda əlilliyi olan yetkin insanların müəllimlərkimi ixtisaslaşması üçün xeyli maneələr mövcuddur.Məsələn, Kambocada qanunda deyilir ki, müəllimlərin“əlilliyi olmamalıdır.” 82322013-cü İL ÜZRƏ DÜNYA UŞAQLARININ VƏZİYYƏTİ: Əlı̇ llı̇ yı̇ olan Uşaqlar