Əlilliyi olan Uşaqlar

da daxil olmaqla müəyyən xoşagəlməz hadisələrvə fiziki hücumla üzləşmək riski yaşaya bilərlər. Bucür quruluşlarda əlilliyi olan uşağın su və kanalizasiyayaçıxışına mane olan problemlər mədəni, coğrafikontekstdən, eləcə də uşağın sahib olduğu əlilliknövündən asılı olaraq dəyişə bilər: Məsələn, fizikiqüsuru olan uşaq əl nasosu və ya həyətdə yerləşənayaqyolundan istifadə etməkdə böyük çətinliklər çəkəbilər; kar və əqli qüsuru olan uşaq isə fiziki baxımdanaz çətinlik yaşaya bilər, lakin o bu zaman sataşmavə sui-istifadə halları ilə üzləşə bilər. Bu isə buqovşaqların əlçatan olmamasına gətirib çıxarır.Əlilliyi olan uşaqlar əlçatan tualet qovşağına olanehtiyaclarına görə məktəbə getməyə bilərlər. Əlilliyiolan uşaqlar tez-tez bildirirlər ki, onlar, xüsusiləbaşqa bir adamdan yardım istəməli olduqları zaman,tualetə getmə sayını azaltmaq üçün daha az mayeqəbul etməyə və daha az yeməyə çalışırlar. Bu isəbu uşaqların zəif qidalana bilmə riskini yaradır. Bəziyerlərdə yeni su, kanalizasiya və gigiyena (SKG)qovşaqlarının hələ də hazırlanma mərhələsindəolması və bunların əlilliyi olan uşaqların adekvatşəkildə nəzərə alınmadan qurulması digər birnarahatçılığın yaranmasına səbəb verir. Əlilliyi olanşəxslər üçün az texnologiya və xərc tələb edənmüdaxilə vasitələri artmaqdadır. Yeni növ ayaqyollarını və istifadəsi asan su nasoslarını buna misalgöstərmək olar. Bu məlumat hələ SKG mütəxəssisləriarasında geniş şəkildə yayılmamaqla yanaşı SKGyanaşmaları və təcrübələrinə də daxil edilməyib. 51Cinsi və reproduktiv sağlamlıq və İİV/QİÇSFiziki, sensor, əqli və ya psixoloji əlilliyi olan uşaqlarvə ya gənc insanlar, demək olar ki, cinsi və reproduktivsağlamlıq və İİV/QİÇS proqramlarında tamamilədiqqətdən kənarda qalmışdır. Adətən yanlışlıqla onlarıncinsi baxımdan qeyri-fəal olduğu, onların narkotiklərvə alkoqoldan istifadə etmə ehtimalının olmadığı vəəlilliyi olmayan həmyaşıdları ilə müqayisədə onlarınsui-istifadə, zorakılıq və zorlama halları ilə üzləşməriskinin çox az olduğu və, buna görə də onların İİVinfeksiyasına yoluxma riskinin aşağı olduğu fərzedilir. 52 Nəticədə isə əlilliyi olan uşaqlar və gənclərinİİV-müsbət qazanma riskləri artmış olur.İİV-müsbətə sahib əlilliyi olan insanların əlilliyi olmayanhəmyaşıdlarına nəzərən müvafiq xidmətlərdənbəhrələnmə imkanı daha az olur. Müalicə, müayinəvə məsləhətxana mərkəzləri çox nadir hallardaonların ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmış olur və səhiyyəxidməti heyəti nadir hallarda əlilliyi olan uşaqlar vəyeniyetmələrə xidmət göstərmək üçün təlimdənkeçmiş olur. 53Serebral ifl ici olan 10 yaşlı Beatriz Braziliyada sabunköpüklərini üfürərkən. ©Andre Castro/2012/BraziliyaƏlilliyi olan bir çox gənc hətta öz bədənlərinin necəinkişaf etdiyi və dəyişdiyi haqda təməl məlumatlada təmin edilmir. Cinsi və reproduktiv sağlamlıq vəqarşılıqlı münasibətlərlə bağlı strukturlaşdırılmıştəhsil nadir hallarda kurikulumun bir hissəsini təşkiledir və, hətta bunun olduğu yerlərdə də əlilliyi olanuşaqlar bundan təcrid edilə bilir. Bu uşaqların birçoxuna sakit dayanmaları və sözə baxan olmalarıöyrədilib və onların fiziki təmasla bağlı sərhədlərinqoyulması haqda heç bir təcrübəsi yoxdur. 54 Beləliklə,sui-istifadə riski artır və bu hal özünü Cənubi Afrikadaaparılmış və eşitmə qabiliyyəti olmayan gənclərinİİV infeksiyasına yoluxma riskinin yüksək olduğunugöstərən tədqiqat tərəfindən də göz önünə qoyulur. 55262013-cü İL ÜZRƏ DÜNYA UŞAQLARININ VƏZİYYƏTİ: Əlı̇ llı̇ yı̇ olan Uşaqlar