Rhifyn yr Hydref, 2012 - Clwyd-Powys Archaeological Trust

Trydydd tymor ym Mhen y Gaer,Sir FrycheiniogAeth y trydydd tymor o waithcloddio y tu allan i gaerRufeinig Pen y Gaer rhagddoyng nghanol mis Mehefin gydachymorth gwirfoddolwyr oGymdeithas Hanes Lleol Llangynidr,Cymdeithas HynafiaetholSir Fynwy, U3A Aberhonddu, achydag arian oddi wrth Cadw.Mynachod a magnetomedrau ynabaty Ystrad MarchellYn rhifyn Gwanwyn 2012 o’n Cylchlythyrroedd gennym erthygl ar y gwaitharolwg maes a gynhaliwyd ar safle abatycanoloesol ‘coll’ Ystrad Marchell yngNghei’r Trallwng, i’r gogledd o’r Trallwng,a sefydlwyd yn 1170 OC. Ers hynny, âchymorth arian oddi wrth Cadw a chaniatâdy tirfeddiannwr, rydym wedi gallu gwneudarolwg geoffisegol helaeth gyda gradiomedrmagnetig. Gan gyfuno hyn â chanlyniadauarolwg geoffisegol o eglwys yr abatygan Arolygon Geoffisegol Bradford, agomisiynwyd gan Glwb Powysland yn1990 (gwelwch y ddelwedd isod), mae swmsylweddol o wybodaeth newydd wedi dodi’r fei ynglŷn â chynllun yr abaty, a cheircrynodeb o hyn ar y dudalen nesaf.Fel yn achos blynyddoeddblaenorol, targed y gwaith oeddceisio darganfod graddau achynllun yr anheddiad sifilaiddRhufeinig a ddatblygodd ar hydy ffordd yn rhedeg i’r de o borthdeheuol y gaer Rufeinig.Yn 2012, fe ailymwelodd y tîmâ safle’r gwaith cloddio cynharach,yn ogystal â mynd i’r afael â dwyardal newydd gerllaw’r ffordd Rufeinig.Datgelwyd sylfeini carreg pellach dauadeilad a oedd gynt yn anhysbys, ac roeddun o’r rhain yn cynnwys ffwrn fach, i bobibara mae’n debyg. Roedd yr adeiladau, aoedd â sylfeini carreg isel (sydd i’w gweldyn y ffotograffau a ddangosir yma), wedi’uhadeiladu, mae’n debyg, o bren yn bennaf,gyda tho teils seramig. Ymhlith y darganfyddiadauoedd swm sylweddol o waith metela chrochenwaith Rhufeinig, gan gynnwystlws, darn arian a hoelion, a nifer o ddarnauo lestri gwydr.Uchod Canlyniadau cyfunolarolygon geoffisegol ym 1990a 2012. Ar y dde RichardHankinson o CPAT yn gwneudarolwg geoffisegol yn YstradMarchell ym mis Hydref 2012,gyda Bryniau Breidden yn ycefndir.10 11