KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

88 Kllapia e Tesavufitvazhdim i idesë mistike e cila ka ekzistuar në botën e krishterënë trajta të ndryshme duke filluar prej Armenisë e deri nëFrancën Jugore. Bogomilizmi, edhe pse ka marrë emrin eBogumilit, nuk është shpikje e një individi ose shoqërie, porështë dalje në pah e përvojës mistike për shkak të padrejtësisë nërajon. 256Karakteristika kryesore e lëvizjes bogomile është gnosticizmi. 257Teoria dhe praktika bogomile në masë të madhe ishte e bazuarnë botëkuptimin gnostik. Nëse lihen anash dokumentet zyrtare tëkishës katolike ose ortodokse të cilat i komentojnë në mënyrësubjektive parimet e bogomilëve, shihet qartë se parimet dhemënyra e adhurimit te ata në masë të madhe bazohet në themelemistike. 258 Sipas tyre Zoti dhe thelbi i qenësisë mund tëkuptohen vetëm nëpërmjet zbulimit dhe frymëzimit që depërtonnë zemër dhe që janë më të sinqertë se dija spekulative. 259Njeriu është i përbërë prej shpirtit si pjesë e realitetit hyjnor dheanës së errët të tij, trupit. Çdo gjë materiale (trupore), thonëbogomilët, është e rrethuar me ligësi dhe është në kundërshtimme shpirtin dhe kuptimin. Ademi është krijuar prej shkëndisë sëdritës së amshueshme të Hyjit. Shpëtimi i shpirtit prej prangavemateriale dhe unjësimi i tij në më të Madhin, gjegjësisht ngritja256257258259udhëheqësve të shtetit emevit. Shih: Eraydin, Selçuk, Tesavvufi dheTarikatet, f. 54.Për më gjerë shih: Angelov, D., Bogomilstvo v Blgarija, f. 120-121;Obolensky, D., The Bogomils, f. 52, 139; Runcinam, S., The MedievalManichee, II,25.Gnosticizmi ose “Irfanijje” - është rrymë filozofike-mistike e cilafrymëzimin dhe zbulimin e konsideron si burim të diturisë. Në etimologjitermi gnosticizëm rrjedh prej fjalës greke gnosis që d.t.th. dije, njohje,kurse në literaturën islame është përdorur në formë të irfanijjes që poashtu d.t.th. dije dhe njohje. Gnosticizmi është rrymë e cila çështjetkryesore të historisë së mendimit, si Zotin, gjithësinë, çështjet fetare, idiskuton duke u bazuar në frymëzimin dhe kontemplacionin e jo nëshqisat dhe përkapjet lëndore. Shih: “Irfanijje”, në EIDT, VII,361.Schmidt, C, Histoireet Doctrine di la Secte Cathares, II, 265. Autori ikësaj vepre bogomilët i konsideron si një fraksion i gnosticizmitkatarjen.; Filipov, N. Proizvod i Su{}nost naBogomilstvoto, II,135.Mandi}, D., po aty, f. 58.