KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

PJESA E DYTËTESAVVUFI NË BALLKAN1. Depërtimi i tarikateve dhe themelimi i teqeve të para në visetballkanike (shekujt XIII-XVIII)Ballkani nga një numër i madh historianësh dhe kulturologëshkonsiderohet si udhëkryq i ballafaqimit të qytetërimit lindor dheatij perëndimor. Ai ka qenë urë kaluese për transferimin ekulturës, qytetërimit dhe ideve religjioze lindore në Perëndimpor edhe anasjelltas. Pozita gjeostrategjike e Ballkanit është etillë që ka tërhequr të gjitha shtetet e mëdha që të vendosen atydhe ta kenë atë nën kontroll.Pas vërshimit të fesë islame prej Gadishullit Arabik dhe kalimittë saj në Evropë dhe Azi të Vogël edhe muslimanët kanëmenduar për përcjelljen e idesë islame në viset ballkanike. Nëperiudhën paraosmane, edhe pse në mënyrë më tepërindividuale, haset në ekzistimin e muslimanëve në visetballkanike. 250Si faktorët kryesorë 251 që kanë ndikuar në përhapjen masive tëIslamit dhe pranimin e administratës osmane nga ana e popujve250251Për më gjerë shih: Had`ijahi}, Muhamed, Islam iMuslimani, Sarajevë 1977; “Neki pojavni obliciIslamske Civilizacije u nas”, në “Argumenti”, nr. 2, Rijekë1982, f. 212-220; Ibrahimi, Nexhat, Islami në trojet iliro-shqiptare gjatëshekujve, Shkup 1419/1998.Përveç këtyre faktorëve ideologjikë, gjithsesi në pranimin e administratësosmane kanë ndikuar edhe faktorët historikë, etnikë, kulturorë,ekonomikë, socialë etj. Si më të theksuar mund të përmenden:1) Përleshjet mes Kishës Katolike dhe asaj Ortodokse dhe paraqitja enjë anarkie dhe disharmonie në jetën dhe organizimin fetar të viseveballkanike.