KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 81devotshmërisë, kanë qenë në marrëdhënie të ngushta mes vete.Afërsia ideore ndërmjet teqesë dhe medresesë është shprehuredhe në ndërtimin e tyre afër njëra-tjetrës, madje në disa vendeedhe në një kompleks të njëjtë. 245Teqetë në periudhën e Abasidëve, Selçukëve, Gaznevive (Indi) esidomos Osmanëve, kanë luajtur rol mjaft të rëndësishëm nëthemelimin, zhvillimin dhe ngritjen e këtyre shteteve islame.Funksionet e teqeve në shoqëritë islame mund të radhiten siçvijon:a) Teqetë kanë qenë institucione për ndihmë sociale, ku tëvarfërit kanë patur mundësi të ushqehen falas. Pothuajse çdokompleks i teqeve në vete ka patur edhe imaretin, vend kuështë ndarë ushqim falas tri herë në ditë.b) Ato kanë qenë qendra në të cilat janë zhvilluar dhe kultivuardisiplina të ndryshme sportive dhe gjimnastikore, si p.sh.,Teqeja e Shigjetarëve (Okçular Tekkesi).c) Kanë shërbyer si mysafirhane për të huajt dhe udhëtarët. Atakanë patur mundësi që deri tri ditë të flejnë dhe të ushqehenfalas nëpër teqe.d) Teqetë gjithashtu kanë qenë edhe strehimore për varfanjakët,për pleqtë e mbetur pa përkujdesje etj.e) Kanë qenë qendra ekonomike, tregtare dhe zejtare.Posaçërisht shoqatat sufike-zejtare të futuvvetit dheahijve. 246f) Kanë shërbyer edhe si filiale periferike nëpërmjet të cilaveështë bartur autoriteti shtetëror deri në viset më të largëtarurale. 247Në periudhat e para të Shtetit Osman medreseja dhe teqeja ikanë ndihmuar njëra-tjetrës dhe kanë qenë në marrëdhënie tëmira mes vete. Është e njohur se një numër i madh i shejhëve tëtarikateve të ndryshme kanë marrë edukim sufik pasi që i kanëkryer mësimet e larta në medresetë e ndryshme të botës islame.Por me dobësimin e Shtetit Osman dhe të institucioneve brendatij, edhe medreseja edhe teqeja i kanë humbur vlerat thelbësore245246247Kara, Mustafa, po aty, f. 81.Për më gjerë shih: Yilmaz, Kamil, po aty, f. 224.Për më gjerë shih: po aty; Kara, Mustafa, po aty, f. 60-63..