KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 67Pllakës së mbrojtur dhe zemrës dhe disa nga dituritë që gjendenaty reflektohen në zemrën e njeriut. 225E tërë kjo që u tha, tregon qartë se dija dhe njohja sufike theks tëposaçëm vënë mbi përmasën kuptimore të dijes dhe pronësimittë saj në mënyrë të drejtpëdrjetë nga Burimi i dijes.Subjektiviteti maksimal i dijes dhe njohjes sufike në njërën anëka dhënë dijetarë dhe gnostikë të lartë, mirëpo ka ndodhur edhetë paraqiten persona të cilët duke e keqpërdorur subjektivitetin efrymëzimit, kanë vendosur frone të heterodoksisë maksimale. 226b) Njëshmëria e Qenësisë (Vahdet-i vuxhud, Teomonizmitranscendental)Çështja e qenësisë dhe relacionet ndërmjet segmenteveekzistuese në platformën fizike dhe metafizike, kanë qenë prejproblemeve kryesore të diskutuara në qarqet religjioze dhefilozofike në të katër anët e botës. Meqë thelbi i qenësisë nukdihet nga askush tjetër përveç Allahut xh.sh., mendimtarët endryshëm, të bazuar në sistemet e tyre filozofike, apologjetikeose mistike, kanë zhvilluar teori të ndryshme rreth thelbit tëqenësisë.Termi “qenësi” (vuxhud) në thelb ka dy domethënie, edhe atë:1. Qenësi konceptuale, infinitive, absolute që d.t.th., mendimipër të qënit (vuxhud bi ma’na el masdari, vuxhudu’l-mutlak).225226Gungor, Erol, po aty, f. 110-115.Njëri prej sufijve me peshë, Jahja b. Muadhi, në lidhje me sufijtë e cekëtdhe sipërfaqësorë thotë: “Dijetarët neglizhentë janë të orientuar nëmirësitë e kësaj bote, gjithnjë janë pranë veprave të lehta, sillen përrethburrështetasve dhe e kanë traditë që të flasin fjalë të liga për dijetarët evërtetë. Rrugë e tyre janë urrejtja dhe zilia. Për ta përfituar besimin enjerëzve këta janë të gatshëm të bëjnë çdo gjë. Sufijtë sipërfaqësorë ilëvdojnë të gjitha veprat e personave në pozitë, edhe pse ato mund të jenëtë liga. Ndërsa nëse dikush bën një vepër të mirë, por e njëjta është nëkundërshtim me interesat e tyre, ata e kundërshtojnë. Sufijë injorantëjanë ata që pa mësuar dituri dhe edukatë pranë një udhërrëfyesi të lartë,pa i shijuar vështirësitë e stërvitjes kuptimore dhe përpjekjes, kanëveshur xhuben e sufiut dhe vetëm pse në formë u përngjajnë sufijve kanëdëshirë të konsiderohen prej tyre”. Huxhviri, po aty, f. 212..