KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

66 Kllapia e TesavufitSehl b. Abdullah et-Tustariu thotë se vepra është falënderim përditurinë, ndërsa shtimi i diturisë është falënderim për veprën. 223Ebu Sulejman Daraniu ua tërheq vërejtjen ithtarëve të vet nëlidhje me dijen e arritur nëpërmjet të frymëzimit dhe thotë:“Shpeshherë në zemër ditë me radhë më paraqitet dija ehakikatit, por nuk lejoj që ajo të depërtojë në zemrën time parase të sjellë dy dëshmitarë nga Kur’ani dhe Sunneti”. 224Tema kryesore e njohjes sufike është inkuadrimi në diturinë eZotit. Qëllimi i sufiut është që para kalimit në botën tjetër tëqëndrojë në praninë hyjnore (mushahede) dhe të njoftohet mekarakteristikat e dijes hyjnore në mënyrë të drejtpërdrejtë ngaburimi. Epistemologjia dhe ontologjia në disiplinën e Tesavvufitshkojnë paralelisht, që d.t.th., se sa më lartë ngrihet udhëtarishpirtëror në aspekt të platformave ekzistenciale, aq më tepërshtohen edhe dituria dhe njohja e tij. Epistemologjia dhegnoseologjia sufike në trajtë më të çiltër janë sqaruar në veprat eImam Gazaliut. Ai në njërën anë e ka analizuar dijen mistike siproblem i epistemologjisë, ndërsa në anën tjetër pohon se edheka pranuar dije të këtij lloji. Dijet që nuk janë të obligueshmepër çdonjërin, thotë Gazaliu, në zemrën e njeriut vijnë nëmënyra të ndryshme. Ndonjëherë në zemër hedhen ashtu qëedhe zemra nuk e di se nga i vijnë. Ndërsa në disa raste ajo e kaburimin e njohur dhe mjetet e dukshme për udhëtarin shpirtëror.Zemra, thotë Gazaliu, ka kapacitet të pranimit të pasqyrimit realtë çdo gjëje që ekziston. Realitetet e diturisë (hakaiku’l-ilm)barten nga Levh-i Mahfudhi (Pllaka e mbrojtur) në zemrën enjeriut, ashtu siç barten pasqyrimet nga një pasqyrë në tjetrën.Perdeja ndërmjet dy pasqyrave ndonjëherë hiqet me dorë, kursendonjëherë me ledhatimin e erës. Si rrjedhim, ngrihet perdja mes223224Sulemi, po aty, f. 207.Serraxh, po aty, f. 146. Thënia e disa sufijve, posaçërisht të kohëve tëmëvonshme se me arrdhjen e frymëzimit nga Zoti lirohet nga zbatimi irregullave të Sheriatit, si namazi, agjërimi etj., është vetëm se përfaqësimi injorancës dhe asgjë tjetër, meqë është parim sufik që asnjë dije ema’rifetit nuk ka mundësi të suspendojë dijen pejgamberiane e as që kamundësi ta kundërshtohet me dijen kur’anore.