KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 61është inkarnim ose unjësim me Zotin, por është njohje enjëshmërisë së Tij. Si rrjedhim njohja e cila paraqitet si rezultat ivexhdit, njeriun e abstrahon nga vetvetja dhe bota që e rrethondhe ai nuk ndjenë asgjë tjetër përveç Allahut xh.sh. Kështu Zotiparaqitet si i vetmi Sundues dhe i Pranishëm në arenën eekzistencës. Kjo d.t.th., që njeriu të mos shohë asgjë dhe nëmendimet e tij të mos ketë asgjë përveç Allahut. 209Në bazë të përcjelljeve ekzistuese dihet se Pejgamberi a.s., disaprej sahabëve dhe brezit të tabi’inëve gjatë leximit të disaajeteve të Kur’anit kanë përjetuar gjendje të ekstazës. 210Prej sufijve Amr b. Othman el-Mekkiu thotë se vexhdi nukmund të sqarohet me fjalë. 211 Ibn Arabiu thotë se gjendja evexhdit nuk duhet të kërkohet nga njeriu, për arsye se bëhetshkas për mburrjen e tij. Vexhdi është kalim i rastësishëm igjendjeve transcendentale përreth zemrës së njeriut. Ndërsavuxhud d.t.th., gjetja e Zotit në momentin e vexhdit (ekstazës).Në atë moment udhëtari shpirtëror shlyhet nga uni i tij. Vexhdiështë moment i rastit, prandaj edhe nuk dihet se kur dhe ku kamundësi të paraqitet. 212 Mevlana Xhelaluddin Rumiu nëmomentin e vexhdit e shprehë përmes semasë (vallëzimmistik). 213Njëshmëria deri te e cila çon vexhdi është ngadhënjimi iekzistencës absolute mbi ekzistencën individuale dhe humbja edualitetit midis njeriut dhe Zotit. Gjatë përjetimit të vexhditsufijtë flasin edhe fjalë të pamatura që mund të mos jenë nëkontekst të Sheriatit islam. Kur’ani dhe Sunneti janëudhërrëfyesit kryesorë në bazë të të cilëve mund të vendosimpër gjendjen, pozicionimet dhe sjelljet e sufijve të caktuar, se ajanë ata brenda kornizave të Islamit ose jo. Njëri prej sufijve menam, Sehl b. Abdullah Tustariu, në këtë kontekst ka thënë: “Çdoekstazë e cila nuk dëshmohet me Kur’an dhe Sunnet është209210211212213Kelabazi, po aty, f. 56.Gazali, po aty, II,294-295.“Vexhdi është fshehtësi e besimtarëve me besim të fortë, të cilën nukmund ta sqarojnë me fjalë. Në momentin e paraqitjes së vexhdit humbetfunksioni i të gjitha organeve shqisore të njeriut”. Serraxh, po aty, f. 375.Ibn Arabi, po aty, II,705-707.Mevlana, Mesnevi, I,3-4..