KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

60 Kllapia e TesavufitFrika prej Allahut xh.sh., në disiplinën e Tesavvufit paraqitet sirezultat i gnozës sufike (ma’rifet). Pikërisht për këtë thuhet seme rritjen e njohjes rritet edhe frika dhe në fund paraqitettakvaja si baraspeshë pedante e sjelljes etike. Frika prej Allahutka qenë epiqendër e veprimit në shkollën sufike të Basrës e cilaudhëhiqej nga sufiu dhe dijetari me famë Hasan el-Basriu.f) Vexhd (Ekstaza)Termi vexhd rrjedh nga rrënja “v-xh-d” që d.t.th.: gjetje e gjësësë humbur, hidhërim, dëshpërim, ankesë, bollëk dhe pasuri,potencial, dashuri e tepërt. 206Vexhdi në terminologjinë e Tesavvufit paraqet hapjen dheemocionimin e zemrës së udhëtarit shpirtëror gjatë vrojtimit tëpasqyrimeve eterne të Allahut xh.sh., kalimin e tij prej vetes dheqëndrimin bashkë me më të Madhin. Si rrjedhim udhëtarishpirtëror i përjeton fenanë (shkrirjen kuptimore) dhe bekanë(përhershmërinë e besimit), “gjetjen e Allahut dhe shlyerjen ecilësive fizike të tij (sufiut)”. 207Në Tesavvufin islam dhe në disa sisteme tjera mistike ekstazaështë mjet e assesi qëllim. Qëllimi i jetës së mistikut nuk ështëekstaza por është vendi deri te i cili arrihet nëpërmjet saj. Në njëanekdotë të përcjellë nga Huxhviriu thuhet: “Një ditë ImamShibliu në gjendje të ekstazës erdhi te Imam Xhunejdi dhe evërejti se ai ishte i dëshpëruar. E pyeti se pse ishte i dëshpëruar,ndërsa Xhunejdi i tha: Ai që kërkon do ta gjejë! Kurse Shibliu iupërgjigj: Jo, ai që e gjenë do ta kërkojë. Xhunejdi kishte tëdrejtë, thotë Huxhviriu, për arsye se ai fliste për ekstazën(vexhd), ndërsa Shibliu bënte fjalë për ekzistencën (vuxhud) dhepohonte se njeriut nuk i kalon dëshpërimi përderisa nuk shkrihetnë Qenien të cilën e adhuron. 208Pika e fundit e vexhdit në Tesavvufin islam është Tevhidi(vërtetimi i njëshmërisë së Allahut). Domethënia e Tevhidit nuk206207208Halil b. Ahmed, po aty, IV,169; Xhevheri, po aty, II,547; Ibn Faris, poaty, VI,86-87; Ibn Manzur, po aty, VI,4769-4770.Serraxh, po aty, f. 375; Kelabazi, po aty, f. 169; Kushejri, po aty, f. 57-58; Huxhviri, po aty, f. 569-570; Xhurxhani, po aty, f. 278.Gungor, Erol, Islam Tasavvufunun Meseleleri, f. 124.