KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 57një dashuri të sinqertë në Allahun xh.sh., për arsye se mehabbetiështë çiltërsia e dashurisë dhe emocionimi i dëshirave të zemrësndaj të Dashurit. Mehabbeti është një lloj kelamullahu.Dashuria kuptimore në trajta të ndryshme të termit mehabbetështë përmendur në tetëdhjetë e disa ajete, mirëpo ajeti të cilinsufijtë e kanë konsideruar si argument të drejtpërdrejtë të kësajtematike është: “E nga njerëzit ka asish që në vend të Allahutbesojnë idhujt, që i duan ata, sikur Allahun, po dashuria e atyreqë besuan Allahun është shumë më e fortë...” 192Pejgamberi a.s. dashurinë e ka konsideruar mjaft të afërt mebesimin. Ai në një hadith të vetin thotë: “Ju nuk do të besonipërderisa unë për ju nuk jam më i dashur se fëmijët tuaj, familjajuaj dhe të gjithë njerëzit e tjerë”. 193Sufijtë mehabbetin e kanë përkufizuar në bazë të gjendjes sëtyre shpirtërore, prandaj edhe janë paraqitur terma dhepërkufizime të ndryshme të dashurisë. Disa prej tyre janë: alaka- ngjitja e zemrës për të Dashurin; irade - dëshira e drejtimit kahi Dashuri; vudd - dashuri e pastër, e kulluar; shegaf - vërshimi idashurisë prej zemrës; tetejjum - dashuri adhuruese teorike;teabbud - dashuri adhuruese praktike; heva - dashuri e cilamotivon rrjedhjen e lotëve; shevk - përmallim ndaj të Dashurit;mehhabbet - humbja e cilësive personale dhe cilësimi me cilësitëe të Dashurit; ashk - dashuri e cila unjëson dashuruesin dhe tëDashurin.Mehabbeti si një prej pozitave më të larta të gnostikëve (arif)është dhuratë e Allahut xh.sh. dhe cilësi e besimtarëve. Allahu ika cilësuar ata me këtë cilësi. Dashuria e besimtarit ndaj Allahutështë në relacion të drejtë me besimin e tij. Pikërisht për këtëdashuria e të dashuruarve në Allahun është shkallë-shkallë. 194Kurtubiu në tefsirin e tij përcjell fjalët e sufiut të njohur, Sehl b.Abdullah et-Tustariut i cili në lidhje me dashurinë thotë: “Shenjae dashurisë në Allahun është dashuria në Kur’anin. Shenja edashurisë në Kur’an është dashuria në Pejgamberin. Shenja edashurisë në Pejgamberin është dashuria në Sunnetin e tij.192193194Kur’an, 2:165.Buhari, Iman, 8; Muslim, Iman, 69,70.Ebu Talib Mekki, po aty,I, 50..