KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

56 Kllapia e Tesavufitështë të mos i lakmojë gjërat që nuk i ka, por të jetë i kënaqurme atë që e ka. 188Gazaliu thotë se zuhdi del në pah me dije, gjendje kuptimore(hal) dhe vepra. Gjendja e zuhdit është lakmia ndaj gjërave mëtë ngritura kuptimisht se ato që posedohen. 189Mevlana Xhelaluddin Rumiu zuhdin e kupton si mosvendosje ekësaj bote në zemër dhe thotë se personi që nuk e fut në zemërdynjanë është asket. 190Nëse bëhet një analizë e thuktë e veprimtarisë së tarikateve dheteqeve të ndryshme gjatë historisë dhe merren parasyshaktivitetet e tyre në aspekt të kësaj bote, atëherë qartë mund tëpërfundohet se Tesavvufi islam zuhdin nuk e ka kuptuar si jetëpasive, pa veprimtari shoqërore, por e ka kuptuar si veprimtari ecila në thelb e ka për qëllim plotësimin e dëshirës së Allahutxh.sh., thënë shkurt, cak të vërtetë ka dëshirën e Allahut ndërsatë gjitha gjërat tjera janë mjete për arritjen deri te ky cak.d) Mehabbet (Dashuria kuptimore)Në bazë të letërsisë sufike mehabbeti është një prej gjendjevekuptimore që paraqitet në të gjitha momentet e përvojës sufike.Ai paraqet një gjendje të shijuar të udhëtarit shpirtëror që nukmund të shprehet me fjalë. Mehabbeti nuk arrihet me përpjekjenga ana e njeriut por është dhuratë nga Allahu.Folja h-b-b prej të cilës rrjedh termi mehabbet në aspektgjuhësor ka këto kuptime: pastërti dhe çiltërsi, lartësi dhepasqyrim, lidhje dhe përqëndrim, thelbi i diçkaje, mbrojtje dheruajtje, dashuri. 191 Të gjitha këto kuptime janë të nevojshme për188189190191Ebu Talib Mekki, po aty, I,248.Gazali, po aty, IV,212-213.Ai në Mesnevi thotë si vijon: “Ç’është dynjaja? Të jeshë neglizhent ndajZotit... Pejgamberi a.s. thotë se sa pasuri e bukur është pasuria qëharxhohet në rrugë të Allahut. Depërtimi i ujit brenda në anije ështëshkatërrim për anijen, ndërsa të qënit e ujit nën anije e mundësonlundërimin e saj. Vetëm për shkak se Sulejmani e hodhi dashurinë epasurisë nga zemra, e mori emrin i varfër (kuptimor). Edhe puna ështëhakk edhe shërimi, por edhe derti”. Mevlana, Mesnevi, I,983-991.Ibn Faris, po aty, II,26-28; Ibn Manzur, po aty, I,742-746; Suad el-Hakim, El-Muxhemu’s-Sufi, Bejrut 1981, f. 301.