KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 53dhe Nakshibendijtë, ndërsa disa të tjerë kanë mbajtur anën sepërkujtimi është më i vlefshëm nëse bëhet me zë (xhehri), siRifaijtë dhe Kadirijtë. Disa prej tarikateve dhikrin e bëjnë dukeqëndruar në këmbë si Mevlevijtë (sema) dhe Kadirijtë (devran),ndërsa të tjerët e bëjnë ulur.b) Tevbe (Pendimi)Tevbe në aspektin gjuhësor d.t.th., kthim prej mëkatit duke upenduar për gabimin e bërë. Tevbeja është trajta më e çiltër ekërkimit të faljes dhe ndjesës. 171 Ibn Abbasi thotë se pendimi isinqertë (tevbe nasuha) është: “Pendim me zemër, kërkim indjesës me gjuhë dhe vendosje që me trup të mos bëhet më aimëkat”. 172Tevbe d.t.th., kthim në respektimin e Allahut xh.sh., pas kryerjessë një mëkati ose gabimi. Ky kthim, nëse është i sinqertë, mevete përmban edhe llogarinë e unit (nefs-i muhasebe) dhedëshirën që edhe një herë të mos kthehet në atë vepër të gabuar.Në procesin edukativ-arsimor sufik tevbeja është makami i parëi depërtimit të sufiut në rrugën e njëshmërisë dhe shpëtimit tëpërqëndruar në mënyrën e jetesës sufike. Pikërisht për këtë edherituali i inkuadrimit në një tarikat fillon me pendimin përmëkatet e bëra dhe pendimin për ato punë të mira që ka paturmundësi t’i bëjë dhe nuk i ka bërë. Si rrjedhim i kësaj sufijtëtevben e kanë ndarë në tre grupe: 1. Tevbeja e njerëzve tërëndomtë - pendim prej mëkateve; 2. Tevbeja e të zgjedhurve -pendim për kohën që e kanë kaluar në neglizhencë dhe 3.Tevbeja e më të zgjedhurve - pendim për veprat e mira që nëmomente të caktuara nuk janë bërë. 173Në Kur’an ka një numër të madh ajetesh, në të cilat njeriu thirretqë të pendohet sinqertisht për mëkatet e bëra: “Pendohuni tëgjithë te Allahu o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim” 174 ,“O ju që keni besuar, pendohuni tek Allahu me një pendim të171172173174Xhevheri, po aty, I, 91-92; Ragib el-Isfahani, po aty, f. 76; Ibn Faris, poaty, I, 357; Ibn Manzur, po aty, I, 454.Ebu Talib Mekki, po aty, I, 179.Kushejri, po aty, f. 230-231.Kur’an, 24:31..