KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

52 Kllapia e Tesavufitmbrëmje e mëngjes” 161 , “... shumëpërmendësit dheshumëpërmendëset e Allahut, Allahu ka përgatitur falje dheshpërblim të madh” 162 .Për dhikrin flet edhe Pejgamberi a.s. në një numër të madh tëhaditheve: “Nëse një grup e përkujton Allahun, melekët irrethojnë dhe mëshira e Zotit i kaplon” 163 ; “Përmendeni aqshumë Allahun saqë t’ju thonë se jeni të marrë” 164 ; “A dëshironit’ju lajmëroj për veprën më të mirë? Përkujtimi i Allahut” 165 ;“Dallimi në mes shtëpisë ku përmendet Allahu dhe asaj ku nukpërmendet është si i gjalli me të vdekurin” 166 .Hasan el-Basriu, si njëri prej zahidëve (asketëve) të parë të cilëtpër udhërrëfyes të jetës së tyre kishin zgjedhur Kur’anin dheSunnetin, thotë se pasioni kuptimor duhet të kërkohet në namaz,në këndimin e Kur’anit dhe në përkujtimin e Allahut. Personatqë nuk ndiejnë kënaqësi prej këtyre gjërave, thotë ai, zemrat ikanë të ngurta. 167 Të mendimit të ngjashëm për dhikrin janëedhe Ebu Talib Mekkiu 168 dhe Kushejriu, i cili flet për dhikrin epërhershëm (dhikr-i daimi). 169Gazaliu për dhikrin thotë se është njëri prej ibadeteve më tërëndësishme pas këndimit të Kur’anit. Përkujtim me vlerë ështëai që bëhet me zemër e me gjuhë. Përkujtimi i vazhdueshëm,thotë Gazaliu, në zemrën e njeriut e lindë dashurinë ndaj Allahutxh.sh. 170Nisur nga ajetet e Kur’anit, hadithet e Pejgamberit a.s. dhetradita e brezave të parë, dhikri është bërë njëri nga parimetthemelore të Tesavvufit islam. Me institucionalizimin eTesavvufit në tarikate, disa prej tarikateve kanë qenë tëmendimit se përkujtimi duhet të bëhet pa zë (hafi), si Melamijtë161162163164165166167168169170Kur’an, 3:41.Kur’an, 33:35.Muslim, Deavat, 8.Ahmed b. Hanbel, Musned, III, 68,71.Tirmidhi, Deavat, 6.Buhari, Deavat, 66/1Kushejri, po aty, f. 371.Ebu Talib Mekki, po aty, I,14.Kushejri, po aty, f. 367-370.Gazali, po aty, I, 295.