KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

50 Kllapia e Tesavufitgjatë përvojës mistike janë shumë të ngjashme me njëra-tjetrëndhe në nuanca shumë të holla dallohen prej njëra-tjetrës,shpeshherë letrarët e Tesavvufit dhe rrugët e ndryshme tëTesavvufit i kanë përzier halet dhe makamet. Si rrjedhimpërderisa për njërën palë një piedestal kuptimor ështëkonsideruar hal, për një grup tjetër ka mund të konsiderohet simakam dhe anasjelltas. Pikërisht për këtë nuk mund të bëhet njëdallim i përpiktë ndërmjet halit dhe makamit dhe si pasojë ekësaj ekziston një numër i madh përkufizimesh për to.Fjala makam, d.t.th. gradë, vendqëndrim, shkallë dhe pozitë. Nëterminologjinë e Tesavvufit me makam nënkuptohen edukatadhe sjellja që e cilësojnë sufiun si dhe pozita deri te e cila ai kaarritur nëpërmjet adhurimit, stërvitjes kuptimore dhe askezës. 152Makamet arrihen me dëshirë dhe me përpjekjen e sufiut, prandajedhe janë qëndruese. 153Hali është mirësi e Allahut dhe shpërblim për udhëtarinshpirtëror nga ana e Tij. Hali nuk përfitohet me përpjekje dhemund, por është kuptim i cili mbillet në zemër. Halet nuk janë tëpërhershme por janë kalimtare. Ato janë momente të cilat sufiu ipërjeton në trajtë të gëzimit ose dëshpërimit, relaksimit oseshtrëngimit, frikës ose emocionimit. 154Në bazë të përkufizimeve të ndryshme që u janë bërë këtyre dytermave, shihet qartë se makamet janë pozita kuptimore përpërfitimin e të cilave sufiu duhet të përpiqet dhe t’i kryejë tëgjitha obligimet që kërkohen në procesin edukativ-arsimor sufik(sejr-i suluk) në trajtë të adhurimeve ekzoterike (namaz,agjërim, zeqat) dhe atyre ezoterike (rijadat, muxhahede, dhikr).Nga ana tjetër, halet janë përjetime dhe emocionime të cilatAllahu xh.sh. ia mundëson personit i cili në mënyrë të denjë, nëbrendi dhe në formë, e ka zbatuar adhurimin dhe përkushtiminndaj Tij.152153154Serraxh, po aty, f. 41; Kushejri, po aty, f. 182; Huxhviri, po aty, f. 289.Xhurxhani, Kitabu’t-Ta’rifat, Kajro 1991, f. 254; Uludag, Suleyman,Tasavvuf Terimleri Sozlugu, Stamboll 1995, f. 345; Cebecioglu, Ethem,Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sozlugu, Ankara 1997, f. 314.Serraxh, po aty, f. 41; Kushejri, po aty, f. 183; Huxhviri, po aty, f. 289;Xhurxhani, po aty,f. 94.