KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 49Ibn Meserre vendos një lidhje ndërmjet nefsit dhe shqisave dheflet për ndikimin e shqisave në nefsin. Sipas tij, shqisa kryesoreështë shqisa e të parit. Vendi i syrit në trup i ngjason vendit tëDiellit në gjithësi. Nëse syri shikon gjërat e ndaluara e largonnjeriun nga Allahu xh.sh. E njëjta ndodh edhe me shqisattjera. 148Nefsi ka tri fuqi lëvizëse, fuqinë racionale (kuvve-i aklijje),fuqinë e hidhërimit (kuvve-i gadabijje) dhe fuqinë e epshit(kuvve-i shehevijje). Këto fuqi vazhdimisht kërkojnë prej njeriutqë të shkojë në skajshmëri, mirëpo më e preferuar është që tëndiqet rruga e mesme (itidal). 149 Ibn Meserre pohon se edukimi iunit kërkon më tepër përpjekje se edukimi i trupit. Nëse njeriunuk e dallon hallallin dhe haramin dhe zhytet në ujërat e nefsit,atëherë bie më poshtë edhe prej shkallës së kafshëve. 150Mendimet e sufijve në lidhje me nefsin janë të karakterit se nefsigjithnjë e kërkon të keqen dhe njeriu pandërprerë duhet tëpërpiqet që mos të bie në prangat e tij. Në këtë relacion janë tëparapara rregulla dhe parime të posaçme me ndihmën e të cilavesufiu ka mundësi të lirohet prej mbështjelljes së nefsit. Madjeedhe tarikatet të cilat kanë pasur opinion parësor pastrimin enefsit, janë emërtuar si tarikate nefsani.Feriduddin el-Attari në veprën e tij “Mantiku’t-Tajr” në lidhjeme nefsin thotë: “A mund të ecni bile një hap në këtë rrugë /Përderisa merreni me qenësinë ose hiçin? / Zhdukuni derisa tëmerrni qenësinë prej Hakkut. / Si të arrijë Ekzistenca Absolutete ju / Nëse ju ende jeni të okupuar me nefsin?” 1512.2. Termat e gjendjeve dhe pozicionimeve sufike (makametdhe halet)Pjesën dërrmuese të terminologjisë së Tesavvufit e përbëjnëtermat që kanë të bëjnë me pozicionimet kuptimore dhe gjendjetshpirtërore të sufijve gjatë procesit edukativ-arsimor sufik. Pasiplatformat e përjetuara nga ana e udhëtarit shpirtëror (salik)148149150151Ibn Meserre, El-Munteka, f. 215.Po aty, f. 217Po aty, f. 221.Sayar, Kemal, Sufi Psikolojisi, Stamboll 200, f. 97-98..