KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

48 Kllapia e TesavufitIbn Arabiu bën një klasifikim të ngjashëm për nefsin dhe atë endanë në tre grupe: bimor (nebati), shtazor (hajvani) dheracional (akli). Sipas tij, nefsi i njeriut është dimensioni njëjës iNefsit Universal (nefs-i kul-li). Në fjalorin e Ibn Arebiut terminefs kryesisht përdoret për dimensionin racional të nefsit dhe metë nënkuptohet fuqia mendore dhe medituese e njeriut. IbnArabiu në pikëpamje të nefsit dhe ruhut është dualist. Për tënefsi paraqet përmasën njerëzore të shpirtit, ndërsa ruhu,përmasën hyjnore të tij. 142Sufijtë nefsin e kanë diskutuar në shtatë kategori, edhe atë: nefs-iemmare, levvame, mulhime, mutmainne, radije, merdijje dhekamile. Pesë prej këtyre kategorive janë të përmenduratekstualisht në Kur’an ndërsa dy të tjerat janë të nxjerra ngakomentet sufike të Kur’anit. Tesavvufi me termin nefs,nënkupton unin ose epshin njerëzor, gjegjësisht cilësitë e ligadhe sjelljet e shëmtuara të njeriut. Nefsi është kuptimi ku janë tëtubuar realiteti njerëzor dhe fuqitë e epshit dhe hidhërimit 143 ;është fshehtësi dhe burim i sjelljeve të liga i vendosur në trupine njeriut. Ndërsa burim i virtyteve të mira është shpirti (ruh).Koordinuesi i ruhut është mendja, ndërsa i nefsit hamendja. 144Prej sufijve të parë, Haris el-Muhasibiu thotë se nefsi mund tënjihet shpejtë, pasi atë që e miraton nefsi gjithsesi nuk e miratonAllahu xh.sh., dhe anasjelltas. Puna e nefsit është që njeriun talargojë nga respekti ndaj Zotit dhe ta udhëzojë në gjërat me tëcilat nuk është i kënaqur Ai. Si rrjedhim ai është burim i tëgjitha ligësive. 145 Mendim të ngjashëm shpreh edhe Xhunejd el-Bagdadiu. 146Tustariu, pasionet dhe dëshirat e nefsit i sheh si mëkate të mëdhadhe personit i cili duke e përmendur Allahun përpiqet të largohetprej tyre, në zemër i lindë një dritë, prej të cilës ik me të madheshejtani. 147142143144145146147Afifi, po aty, f. 124.Gazali, po aty, III,4.Kushejri, po aty, f. 75, Huxhviri, po aty, f. 309.Haris el-Muhasibi, Er-Riaje li Hukukillah, Kajro 1990, f. 258-261.Kushejri, po aty, f. 121.Suhreverdi, Ebu Hafs Shihabeddin Omer, Avarifu’l-Maarif, përkth. nëturqishte H. Kamil Yilmaz-Irfan Gunduz, Stamboll 1990, f. 575.