KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 47Në letërsinë sufike shpirti është frymë e Allahut xh.sh. nënjeriun, e cila gjithmonë ka dëshirë dhe përmallim për t’u kthyernë burimin e vet, është urdhër i Zotit.d) Nefs (Uni)Fjala nefs në aspektin gjuhësor d.t.th. frymëmarrje, fryerje eerrës, person, vetë, thelbi i diçkaje, gjallëri, shpirt, zemër, sy,zgjerim, gëzim, qetësim dhe mjet për racionalizim. Nefsi ështëkomponentë e domosdoshme për gjallërinë e njeriut, kafshëvedhe bimëve 133 .Kur’ani a.sh., fjalën nefs e përdorë në kuptime të personit,njeriut, gjallërisë 134 , pëshpëritjes brenda njeriut 135 , ndjenjës,pasionit dhe dëshirës e cila e urdhëron të keqen 136 , shpirtit tënjeriut 137 , zemrës dhe kraharorit 138 . Në një ajet nefsi ështëkarakterizuar në këtë mënyrë: “O ti shpirt i bindur plotësisht!Kthehu te Zoti yt i vetëkënaqur e i pranuar (radijeh dhemerdijjeh)” 139 . Ata që e pastrojnë nefsin dhe e stolisin me cilësitë mira Allahu xh.sh., i karakterizon si të shpëtuar 140 , dhe përsendërtimin e kësaj rregulle i porositë që të përpiqen dhe bëjnëstërvitje kuptimore (muxhahede) 141 .133134135136137138139140141Xhevheri, po aty, III,984-985; Ibn Faris, po aty, f. 460-461; Ibn Manzur,po aty, VI,4500-4504; Gazali, po aty, III,4.Kur’an, 2:48, 123, 233, 281; 3:25, 30, 145, 161, 185; 5:32, 45; 6:98, 151;7:189.Kur’an, 50:16.Kur’an, 12:53; 79:40; 91:7.Kur’an, 6:12; 39:42.Kur’an, 3:154; 7:205; 12:77; 41:53.Kur’an, 89:27-28.Kur’an, 87:14; 91:9.Kur’an, 29:69. Në terminologjinë e disiplinave të ndryshme islame nefsiështë përdorë në kuptime jo identike me njëri-tjetrin. Secila prejdomethënieve gjuhësore të kësaj fjale ka gjetur vendin e vet në njërënprej disiplinave shkencore islame. Në filozofinë islame, posaçërisht nëveprat e filozofëve peripatetikë (meshshai) duke u bazuar edhe nëklasifikimin e Aristotelit, nefsi ka kuptimin e anës psikologjike të shpirtitdhe ndahet në tre grupe: bimor (nebati), shtazor (hajvani) dhe njerëzor(insani). [arif, M.M., Historija Islamske Filozofije, përkth. nëboshnjakisht, Hasan Susiç, Zagreb 1988, I, 492..