KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

46 Kllapia e Tesavufitanë është i drejtuar kah Zoti (Hakk), ndërsa me tjetrën kahpopullata (halk). 129Njëri prej sufijve të mëdhenj, Suhreverdiu në lidhje me shpirtinthotë. “Shpirti i njeriut nuk është as trup e as që i përket trupit.Nuk është as brenda e as jashtë kësaj bote. Nuk është i bashkuare as i ndarë. Bashkimi dhe ndarja janë cilësi të trupave. Shpirti iemërtuar si qenie me arsye është substancë e dritës e cila nukmund të përkufizohet. Shpirti i njeriut është një prej dritave tëAllahut xh.sh., dhe nuk ka as anë e as vend. Lindja e tij ështëprej Allahut dhe perëndimi është në Allahun. Shpirti nuk ështëZot, nuk është as pjesë e Zotit dhe si pasojë nuk është etern”. 130Ibn Arabiu shpirtin e konsideron si një substancë të thjeshtë (jotë përbërë), e cila nuk është e ngjashme me substancat e errëtadhe komplekse materiale që e përjetojnë ndryshimin dhevdekjen. Shpirti gjithnjë është i gatshëm ta pranojë dijen dheasnjëherë nuk lodhet nga absorbimi i ideve abstrakte. Sipas tijshpirti nuk është as aksident e as trup, por është substancë që ipërket botës metafizike. Ai është një fuqi si intelekt i parë,fryma universale dhe shpirti i pastër. 131Ebu Bekr Vasitiu thotë se shpirtrat janë në dhjetë grada. Këtograda përfaqësojnë një hierarki etike dhe në krye të tyre zënëvend ithtarët e Tesavvufit. Ata janë: 1. Shpirtrat e njerëzve tësinqertë të burgosur në errësirë, 2. Shpirtrat e të devotshëmve, 3.Shpirtrat e ithtarëve të tarikatit (murid), 4. Shpirtrat e atyre që endjekin Sunnetin, 5. Shpirtrat e njerëzve besnikë, 6. Shpirtrat edëshmorëve, 7. Shpirtrat e njerëzve të dashuruar dhe tëpërmalluar në Zotin, 8. Shpirtrat e njohësve (arif), 9. Shpirtrat etë dashuruarve dhe ashikëve, 10. Shpirtrat e miqve të Zotit dhetë varfërve kuptimorë (dervishë dhe fukara). 132129130131132Shah Velijullah Dehlevi, Huxhxhetullahi’l-Baliga, përkth. në turqishteMehmet Erdogan, Stamboll 1994, I, 57-60.Suhreverdi Shihabeddin Jahja, Nur Heykelleri, përkth. në turqishte SaffetYetkin, Stamboll 1995, f. 8-11.Afifi, po aty, f. 112Huxhviri, po aty, f. 393.