KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 43pafuqishme në fushën e metafizikës, pasi në këtë fushë zotërondashuria (ashku) e jo mendja. 101Si përfundim i kësaj që u cek, mund të thuhet se mendësia esufijve nuk është mendësi e pastër në kuptim filozofik. Për taedhe shpallja, frymëzimi dhe ndjenjat janë burime të dijes saedhe arsyeja. Arsyeja në thelb është e kufizuar, prandaj krye nëvete nuk e arrinë dot të vërtetën. Pikërisht për këtë sufijtë krahasarsyes e vendosin edhe termin kur’anor “fuad”, që sipasdomethënies përfaqëson përmasën psikologjike të arsyes. Lidhurme këtë, nga mendimet e cekura të disa sufijve shihet edhe njëmospërputhje e përkufizimeve apo ideve të tyre për arsyen,sepse sipas disave arsyeja ndihmon për ta njohur Zotin, ndërsasipas të tjerëve ajo është e kufizuar.b) Kalb (Zemra)Zemra në të gjitha mendimet fetare dhe mistike konsiderohet siepiqendër e natyrës njerëzore dhe përfaqëson substancënndritëse të realitetit qenësor të njeriut. Në aspekt gjuhësor d.t.th.,kthim i diçkaje nga njëra në anën tjetër, nga një gjendje nëgjendje tjetër. Zemra e njeriut pandërprerë e përjeton këtëndërrim të gjendjeve, prandaj edhe e ka marrë këtë emër. 102Kur’ani a.sh. zemrën e cilëson si “e vërtetë” 103 , “krenare” 104 ,“adhuruese” 105 , “mëkatare” 106 , “e qetësuar me besim” 107 , “eneglizhuar prej përkujtimit të Allahut” 108 , “e sëmurë” 109 , “eudhëzuar” 110 , “e aftësuar për të kuptuar” 111 , “e devotshme” 112 ,“vendbanim i besimit” 113 , “çështje për racionalizim” 114 . Të101102103104105106107108109110111112113Yakit, po aty. f. 9Ragib el-Isfahani, f. 681-682.Kur’an, 29:46; 37:84.Kur’an, 40:35.Kur’an, 50:33.Kur’an, 2:283.Kur’an, 2:260; 13:28; 16:106.Kur’an, 18:28.Kur’an, 33:32.Kur’an, 64:11.Kur’an, 7:179.Kur’an, 22:32.Kur’an, 49:14..