KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Zhvillimi historik i Tesavvufit 37– Avarifu’l-Maarif, e shkruar nga Shihabuddin Ebu Hafs Omerb. Abdullah Suhreverdi (632/1234). 78– el-Futuhatu’l-Mekkijje, e shkruar nga Ebu AbdullahMuhammed b. Ali Ibn Arabi (638/1240), i njohur në qarqetsufike si Shejhu’l-Ekber (Shejhu më i madh). 79Përveç llojeve dhe veprave të sipërpërmendura, sufijtë gjatëhistorisë islame kanë shkruar edhe një numër bukur të madh tëpërmbledhjeve me poezi, prozë poetike, tefsireve ishari(ekzegjezave sufike), etj., të cilat në masë të madhe janë përdorësi nga vetë sufijtë ashtu edhe nga dijetarët tjerë. Pikërisht përkëtë të gjithë ata që kanë dëshirë ta studiojnë Tesavvufin si njërealitet i pashmangshëm i historisë së njerëzimit, ose më ngushtëi historisë islame pas Pejgamberit a.s., ose kanë nevojë të kenë7879Uludag, Stamboll 1982; Huxhviri, The Kashf al-Mahjub, The OldestPersian Treatise on Sufism (E.J.W. Gibb Memorial) London 1911.Vepra e sipërpërmendur është njëri prej doracakëve (ilmihalëve)kryesorë për të gjitha tarikatet. Avarifi është shkruar në periudhën pasformimit të tarikateve, prandaj edhe rëndësi të posaçme në të i kushtohetpraktikës sufike. Suhreverdiu të gjitha temat e përmendura në librin e tij ika të përforcuara dhe provuara me hadithe të transmetuara ngaPejgamberi a.s. Vepra për respekt ndaj moshës së Pejgamberit a.s. ështëshkruar në 63 kapituj. Disa prej tyre janë: Burimi i disiplinës sëTesavvufit, Virtytet e disiplinës së Tesavvufit, Makami i Shejhut,Bontoni i udhëtimit, Semaja e sufive (vallëzimi mistik), Etika e sufive,Rregullat e abdestit, Dobitë e agjërimit etj. Shih: Suhreverdi, Avarif,Bejrut 1403/1983; Suhreverdi, Avarifu’l-Maarif, përkth. në persisht. E.A.Isfahani, Teheran 1374; Suhreverdi, Avarifu’l-Maarif-TasavvufunEsaslari, përg. H.Kamil Yilmaz-Irfan Gunduz, Stamboll 1409/1989;Suhrawardi, The “Awarifu’l-Maarif” Writen in the Thirteenth Century byShaikh Shabuddin Umar bin Muhammed-i Suhrawardi, përkth. nëanglishte H. Wilberforce Clarke, Nju-Jork 1981.Kjo vepër përbëhet prej frymëzimeve që i kanë ardhur autorit gjatëqëndrimit në Mekke dhe është vepra kryesore e tij. Futuhati përbëhet prej560 kapitujve të tubuar në 37 pjesë që ai i quan sifr. Kjo vepër përmbandituri dhe njohuri për teoritë ontologjike dhe epistemologjike të sufive,botëkuptimet e tyre metafizike dhe kozmologjike si dhe disa çështje tëekzo-ezoterikës së Tesavvufit. Shih Kilic, M. Erol, “el-Futuhatu’l-Mekkiyye”, në “Enciklopedia Islame e Dijanetit të Turqisë”, XIII, 253;Ibn Arabi, el-Futuhatu’l-Mekkijje, red. Osman Yahya-Ibrahim Medhkur,Kajro 1405/1985..