KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

36 Kllapia e Tesavufit– er-Risaletu’l-Kushejrijje, e shkruar nga Ebu Kasim Abdu’l-Kerim b. Hevazin el-Kushejri (465/1073). 76– Keshfu’l-Mahxhub, e shkruar nga Ebu’l-Hasan Ali b.Osman b.Ebi Ali el-Xhullabi el-Huxhviri (465/1072). 777677Yilmaz, Nusrettin, Kelabazi’nin Tasavvuf ve Akid AlanindakiGorusleriyle Maturidi’nin Mukayesesi (temë e magjistraturës) Kajseri1990. Po ashtu: Kelabadi, et-Taarruf, red. M. Emin en-Nevavi, Kajro1412/1992; Muhammed Mustemli Buhari, Sherhu’t-Taarruf liMedhhebi’t-Tasavvuf, red. Muhammed Rushen, Teheran 1363; Kelabazi,Dogus Devrinde Tasavvuf-Taarruf, përkth. në turqishte SuleymanUludag, Stamboll 1979.Kjo është vepra më e njohur klasike në mesin e sufive. Në të bëhet njëbaraspeshë e sheriatit dhe tarikatit, prandaj edhe zë vend të rëndësishëmnë historinë e mendimit islam. Vepra e Kushejriut përbëhet prej Hyrjesdhe katër kapitujve kryesorë. Në Hyrje flitet për shkaqet e shkrimit tëveprës dhe kritikohen sufijtë e kohës të cilët janë larguar nga binarët eTesavvufit. Në kapitullin e parë sqarohet terminologjia e Tesavvufit, sip.sh., termat vakt, hal, makam, kabd, bast, vexhd, tevaxhud, vuxhud,varid, shahid, nefs, ruh etj. Në kapitullin e dytë radhiten makamet dhehalet si baza të etikës sufike. Në këtë kapitull sqarohen pesëdhjetë e treparime të sjelljes sufike. Ja disa prej tyre: tevbe, muxhahede, halvet,takva, vera, zuhd, havf, rexha, velajet, dua, fakr etj. Në kapitullin e tretëflitet gjithashtu për halet dhe qerametet. Në pjesën e katërt bëjnë pjesëjetëshkrimet e 83 sufijve, duke filluar prej Ibrahim b. Ed’hemit e deri teIbn Ata Ruzbariu. Për më gjerë shih: Kushejri, er-Risale, red. M. Zerrikdhe A.A. Baltaxhi, Bejrut 1413/1993; Kushejri, Kuseyri Risalesi, përkth.S. Uludag, Stamboll 1991; al-Qushajri, Principle of Sufism (Rislah al-Qushayriyyah), përkth në anglisht B. R. Von Schlegel, Berkeley 1990;Besjuni, Ibrahim, el-Imamu’l-Kushejri, Siratuhu, Asaruhu veMedhhebuhu fi’t-Tasavvuf, Kajro 1392/1972.Konsiderohet si vepra më e vjetër sufike e shkruar në gjuhën persiane.Kjo vepër përbëhet prej dy pjesëve kryesore. Në pjesën e parë, pasHyrjes në gjashtë kapitujt e parë sqarohen disa terma të Tesavvufit. Prejkapitullit të shtatë deri në kapitullin e trembëdhjetë flitet për jetën dheveprën e 114 sufijve, duke filluar prej kohës së Pejgamberit a.s. Nëpjesën e dytë e cila fillon me kapitullin e katërmbëdhjetë, së parisqarohen dymbëdhjetë shkolla të Tesavvufit, si p.sh., Muhasibijje,Kassarijje, Xhunejdijje, Hakimijje etj., ndërsa më pas flitet për parimet esjelljes sufike, termat e teorisë dhe praktikës sufike etj. Shih: Huxhviri,Keshfu’l-Mahxhub, përgatiti për shtyp Abdulhadi Kandil, Bejrut 1980;Huxhviri, Keshfu’l-Mahxhub, red. Kasim Ensari, Teheran 1375;Huxhviri, Keshfu’l-Mahxhub-Hakikat Bilgisi, përkth. në turqishte S.