KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

34 Kllapia e Tesavufitb. c) Veprat didaktike, filozofike dhe parimore sufike– Er-Riaje li Hukukil-lah, e shkruar nga Ebu Abdullah Haris b.Esed Muhasib (243/867). 72– El-Luma, e shkruar nga Ebu Nasr Abdullah b. Ali es-Serraxhet-Tusi (378/988). 737273(dijetarëve fetarë), në vëllimin e dytë jetëshkrimet e poetëve, ndërsa në tëtretin, jetëshkrimet e historianëve, mjekëve, matematikanëve të cilët kanëvepruar në Shtetin Osman. Të gjithë personat janë të radhitur në mënyrëalfabetike. Bursali, Mehmed Tahir, Osmanli Muellifleri, I-III, Stamboll.Er-Riaje është njëra ndër veprat e para burimore të shkruara tëTesavvufit dhe paraqet një vepër etike-filozofike të Tesavvufit. Vepraështë e shkruar në nëntë kapituj. Kapitulli i parë flet për personat që kanëkujdes në obligimet ndaj Allahut dhe për kryelartësinë. Në kapitullin edytë bëhet fjalë për njohjen e vetes dhe për atë se me kë duhet tëshoqërohet njeriu që ta njohë veten. Në kapitujt vijues flitet përpërpjekjen kundër epshit, për qibrin dhe dëmet e tij, mashtrimin, zilinëetj. Siç shihet edhe prej përmbajtjes Er-Riaje është një ndër kryeveprat efilozofisë etike dhe sufike. Shih: Mahmud, Abdulhalim, Ustadhu’s-sairinel Haris b. Esed el-Muhasibi, Kajro 1983; Smith, M. An Early Mystic ofBagdad, Londër 1935; Muhasibi, er-Riaje li Hukuki’llah,përg. A.Mahmud, Kajro 1990; Aydin, Huseyin, Muhasibi’nin Tasavvuf Felsefesi,Ankara 1976.Vepra e Ebu Nasr Serraxhit është një ndër veprat kryesore e cila sqaronteorinë e Tesavvufit, mirëpo në veprat klasike shumë pak përmendet emrikësaj vepre. Këtë vepër për herë të parë e ka botuar R. Nicholson, TheKitabu’l-Luma’ fi’t-Tasawwuf of Abu Nasr al-Saraj,. Pas tij atë e kaplotësuar dhe përmirësuar A. J. Arberry, Pages From the Kitabu’l-Luma’of Abu Nasr al-Sarraj. Tekstin e plotë të kësaj vepre e kanë botuarAbdulhalim Mahmudi dhe Taha Abdulbaki Sururi në Kajro në vitin1960. Shih: es-Serraxh, Kitabu’l-Luma’ fi’t-Tasavvuf, bot. A. Mahmuddhe T. A. Surur, Kajro 1380/1960. Kjo vepër është përkthyer dhekomentuar edhe në turqishte nga ana e Hasan Kamil Yilmaz’it, me titull:es-Serraxh, el-Luma’, Islam Tasavvufu, Stamboll 1996. El-Lumapërbëhet prej Hyrjes dhe dymbëdhjetë kapitujve. Në Hyrje flitet përTesavvufin, vendin e tij në mesin e disiplinave tjera shkencore,përkufizimin e sufiut dhe Tesavvufit, gjenezën e fjalës Tesavvuf etj. Nëkapitullin e parë bëhet fjalë për dy termat themelore të Tesavvufit, hal(gjendje kuptimore) dhe makam (pozitë kuptimore). Në kapitullin e dytëdiskutohet qasja e sufive ndaj Kur’anit dhe bëhet komenti sufik-simbolik(ishari) i disa ajeteve të tij. Në kapitujt tjerë me radhë bëhet fjalë përkuptimin e Pejgamberit te sufijtë, nxjerrjen e përfundimeve (hukm) prejKur’anit dhe Sunnetit, zuhdin (asketizmi) e as’habëve, gjendjet dhe