KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

30 Kllapia e Tesavufit– Tabakatu’l-Evlija, e shkruar nga Omer b. Ali b. AbdullahSiraxhuddin Ebu’l-Hafs el-Endelusi (804/1402), i njohur menofkën Ibn Mullakin. 58– el-Kevakibu’d-Durrijje, e shkruar nga Abdurrauf Munavi(1031/1622). 59575859Kjo vepër e cila është shkruar në gjuhën persiane flet për jetën, gjendjetkuptimore, qerametet (vepra të jashtëzakonshme), sjelljet, bisedat dhemendimet e sufijve të mëdhenj. Edhe pse vepra e tij në masë të madhe ungjason veprave të Sulemiut dhe Isfahaniut, Tedhkire e Attarit ështëvepra e parë origjinale e këtij lloji e shkruar në persishte, në të cilën kahagjiografi (menkabe) për sufijtë, të cilat nuk mund të hasen në veprat elartpërmendura. Stili poetik dhe letrar i kësaj vepre ka bërë që ajo të jetënjëra nga veprat më të njohura në qarqet sufike, posaçërisht në trojet eAzisë së Vogël dhe të Ballkanit. Në veprën e Attarit duke filluar prejXha’fer es-Sadikut e deri te Husejn b. Mansur el-Hallaxhit janë përfshirë72 sufi. Më vonë nga ana e autorëve tjerë veprës i janë shtuar edhe 25sufi të tjerë. Tedhkiretu’l-Evlija është botuar disa herë. Herën e parë sëb`u me edicion kritik është botuar nga ana e R. Nicholson, TheTadhkiratu’l Awliya of Shaykh Faridu’ddin Attar, I-II (“PersianHistorical Texts”), Londër-Leiden 1905-1907. Disa herë është botuar nëIndi. Vepra ka edhe katër përkthime në gjuhën osmane dhe disa në atëturke. Për më gjerë shih: Xhami, Abdurrahman, Nefehatu’l-Uns, përkth.në osm. Lamii Çelebi, Stamboll 1289, f. 668-670; Avfi, Muhammed,Lubabu’l-Elbab, bot. E. G. Browne, II, Londër-Leiden 1903, f. 337;Feriduddin el-Attar, Tezkiretu’l-Evliya, përkth. në turq. SuleymanUludag, Stamboll 1985, f. 9-23. Në lidhje me përkthimin në gjuhënosmane të kësaj vepre është punuar edhe një temë e doktoraturës. Shih:Feriduddin el-Attar, Tezkiratu’l-Evliya, përg. Orhan Yavuz, Ankara1988.Vepra në masë të madhe i përgjason veprës së Sulemiut por është shumëmë e pasur se ajo. Autori duke filluar prej shekullit II hixhri, gjegjësishtprej Ibrahim b. Ed’hemit e deri në shekullin IX hixhri, deri teShehabeddin el-Konevi (787/1385), flet për jetën e 577 sufijve.Tabakatu’l-Evlija’ja përbëhet prej dy kapitujve: a) Kapitulli ijetëshkrimeve të sufijve, ku sufijtë janë të radhitur në mënyrë alfabetikenë bazë të emrave të tyre. Së bashku me sufijtë e mëdhenj janëpërmendur edhe shokët ose bashkëkohasit e tyre. b) Kapitulli i shtojcave,ku sufijtë janë përmendur në bazë të nofkave të tyre, po ashtu sipasradhitjes alfabetike. Shih: Ibnu’l-Mullakkin, Tabakatu’l-Evlija, bot.Nureddin Sheribe, Kajro 1393/1973.Munaviu në këtë vepër në shekullin XI hixhri ka vazhduar traditën eshkrimit të kronikave sufike, e cila kishte filluar qysh në shekullin IV.Munaviu në Hyrjen e veprës së tij bën krahasimin e muxhizes dhe