KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

26 Kllapia e TesavufitShikuar nga aspekti antropologjik, Tesavvufi është trajtë esendërtimit shpirtëror në të cilin sufiu si udhëtar shpirtëror(salik) e ndjek shtegun e njohjes së vërtetë dhe nëpërmjet tijpërpiqet t’i kapërcejë kufijtë e njeriut fizik dhe të ngrihet nëpiedestalin e njeriut të ndritur, primordial, transcendental.Nga aspekti epistemologjik Tesavvufi paraqet përpjekjenshpirtërore të sufiut të edukuar në procesin edukativ-arsimormistik që ekzistencën e tij ta shpëtojë nga thundrat emikrokozmikes dhe ta prezentojë në pozitat e arsyesmakrokozmike, gjegjësisht në botën e ndritur (nurani) tëtevhidit.Tesavvufi në aspektin e përditshmërisë adhuruese (ibadet)jetësore paraqet stërvitjen kuptimore për t’u thelluar nëvërtetësinë ekzistenciale të tekstit hyjnor dhe në këtë mënyrë tëarrihet sqarimi metagjuhësor i shpalljes.Vështruar nga prizmi i etikës, Tesavvufi synon që nëpërmjetpërkuljes, nënshtrimit dhe përkushtimit të plotë ndaj Dëshirës sëAllahut, t’i fisnikërojë ritmet qenësore të praktikës dhe sjelljesislame në të gjitha hapësirat gjeografike të botës.Eskatologjikisht Tesavvufi është i përqëndruar në kthimin eshpirtit në vendin prej nga ka ardhur, takimin me më të Madhindhe zgjedhjen e shoqërimit dhe miqësisë me Zotin. 47Tesavvufi në fillim është paraqitur si kryengritje ndaj disaformave dhe sistemeve të degjeneruara të jetës fetare dheshoqërore. Pas një përpjekjeje mjaft të gjatë, Tesavvufi nëshoqërinë islame është prezentuar në dy mënyra joidentike menjëra-tjetrën. E para ka qenë si filozofi fetare, ndërsa e dyta sifetarësi popullore. Si pasojë, Tesavvufi ndonjëherë ka qenë tepërortodoks në praktikimin e urdhrave fetare, kurse ndonjëherëështë paraqitur si sistem filozofik tepër liberal. Në disa periudhatë historisë islame praktika e tyre koherente me ortopraktikën eshpalljes ka bërë që të kenë ndikim të dukshëm në sisteminshoqëror, religjioz dhe kulturën e vendit ku kanë vepruar. Por,47Për më gjerë shih: Hafizovi}, Re{id, po aty, f. 8-10; Baldick, Julian,Mistik Islam, përkth. në turq. Yusuf Said Muftuoglu, Stamboll 2002, f.11; Titus Burckhardt, Islam Tasavvuf Doktrinine Giris, përkth. në turq.Fahreddin Arslan, Stamboll 1995, f. 17.