KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Rezime 215prerasnaa vo sela i gradovi i slu`eja kako verski, edukativni,obrazovni, kulturni i umetni~ki centri. Glavniot pretstavnik naTesavufot na ovie prostori e Sari Saltuk (p. 1264). Toj zavzemaposebno mesto vo balkanskata kultura kako kaj muslimanite taka i kajhristijanite i ostanuva da postoi kako `iv mit na ovie prostori.Osmanliite na Balkanot od samiot po~etok so sebe donesoa edenpogled na svetot poln so tolerancija i pravdina. Nasproti vizantiskotohristijansko iskustvo na porane{nite vodstva, osmanliite se obidoa davospostavat ontolo{ka i socijalna ednakvost me|u lu|eto. Tokmuporadi ova eden del od balkanskoto naselenie gi prifatija tarikatitemevlevii, halvetii, rifaii, melamii, bekta{ii, sadii i dr., kaj koi osvenslobodata na bogoslu`eweto i misleweto imaa mo`nost da gi so~uvaati nivnite avtenti~ni kulturi, bidej}i slobodata i tolerancijata konhristijanite e imperativ i kuranski na~in na odnesuvawe. Me|utoa,posle vostanijata koi zapo~naa vo XVIII vek nemuslimanite ne japoka`aa istata tolerancija kon muslimanite. Muslimanite odbalkanskite prostori od toga{ pa navamu se smetaa za predavnici koija zaslu`uvaat najvisokata kazna i nasekade i vo sekoja prigoda beazlostavuvani, izma~uvani a i se {to potsetuva{e na Islamot iOsmanskata dr`ava be{e uni{teno.Po izgradbata na mevleviskite tekii vo Anadolija, golem broj takvitekii bea izgradeni i na Balkanot. Po~nuvaj}i od XV vek mevleviskitekii se izgradija vo Saraevo, Mostar, Kowic, Belgrad, Ni{, Skopje,Bitola, Elbasan i na drgi mesta. Najaktivni me|u niv bea mevleviskitetekii vo Saraevo, Skopje i Elbasan. Po prestanokot so rabota izatvoraweto na mevleviskite tekii vo XX vek, poradi razni pri~ini,mevlevizmot go prodol`i svojot `ivot kako edna verska pojava isostaven del na umetni~kata kultura na balkanskite narodi. Do dendene{en postojat intelektualni krugovi koi se pod vlijanie na ovojtarikat.Tarikatot Nak{ibendi na Balkanot prodrel vo periodot na SultanotFatih. Lutfullah Uskubi, muridot na Molla Ilahi (p. 896/1491) i naEmir Buhari (p. 922/1516), na po~etokot od XVI vek izgradi ednonak{ibendisko teke vo Skopje. No vo podocne`nite vekovinak{ibendiskiot tarikat poplodna po~va najde vo Bosna iHercegovina, a XVIII i XIX vek pretstavuvaat zlatno doba na ovojtarikat. [ejhot Husein Baba Zuki} (p. 1799-1800) i negovite muridi,stoej}i cvrto privrzani kon na~elata na ehli-sunnetot, go pretstavuvaaovoj tarikat vo Bosna i Hercegovina i stignaa dotamu da imaat vlijaniei vrz najvisokite sloevi na bo{wa~koto naselenie..