KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Sonuç 211başlayan isyanlardan sonra Balkanlardaki gayr-ı müslimlermüslümanlara karşı benzer bir anlayış geliştirmemişlerdir.Hırvat, Sırp, Rum, Ulah, Arnavutlar arasından müslüman olanlarsenelerce veya asırlarca kardeşleri tarafından cezâyı hakketmişhâinler olarak görülmüş ve fırsat ellerine geçtiğinde Osmanli veIslam adına mevcut olan her şeyi yıkmışlardır.XVIII. ve XIX. yüzyılda Bosna-Hersek, Sırbistan, Kosova,Makedonya ve Arnavutluk’ta temsil edilen tasavvuf akımlarıMevlevîlik, Nakşibendîlik, Halvetîlik, Kādirîlik, Rifâîlik,Sa’dîlik, Bektâşîlik ve Melâmîlik’tir.Anadoluda kurulan Mevlevî tekkelerini Balkanların değişikyerlerinde tesis edilen Mevlevî tekke ve zâviyeleri tâkip etmiştir.Bu yıllardan başlayarak Saraybosna, Mostar, Konjic(Belgradçık), Belgrad, Niş, Üsküp, Manastır, Đlbasan’ daMevlevî tekkeleri kurulmuştur. Faâliyet bakımından iseSaraybosna, Üsküp ve Đlbasan Mevlevî tekkeleri ön sıralarda yeralmıştır. XX. yüzyılda Mevlevî tekkelerinin değişik sebeplerdendolayı kapatılmasından sonra da Mevlevîlik bir dînî tezâhürolarak Bosna –Hersek, Makedonya, Kosova ve Arnavutluk’tahayâtını devam ettirmiştir. Günümüzde bile aydın kesimlerarasında entellektüel planda bu geleneği devam ettiren şahıs vegruplar vardır.Nakşibendîlik bu bölgelere Sultan Fâtih zamânında girmiştir.Molla Đlâhî (ö.896/1491) ve Emîr Buhârî’nin (ö.922/1516)müritlerinden olan Lutfullâh Üskübî, XVI. yüzyılın başlarındaÜsküp’te bir Nakşî tekkesi kurmuştur. Fakat Nakşibendîlik dahasonraki asırlarda Makedonya’dan çok Bosna-Hersek’te yayılmışve verimli zemin bulmuştur. XVIII. ve XIX. yüzyılNakşibendîliğin Bosna-Hersek’te altın dönemidir. Şeyh HüseyinBaba Zukiç (ö.1799-1800) ve müritleri tarafından temsil edilenNakşibendîlik ehli sünnet akîdesine ve Kur’ân ile Sünnetprensiplerine sıkı bağlı olduğundan dolayı Bosna-Hersektoplumunun bütün kesimlerine yayılmıştır.Halvetîlik, Balkanlarda ve özellikle çalışma konumuzu teşkileden Bosna-Hersek, Sırbistan, Kosova, Makedonya veArnavutluk’ta tasavvuf anlayışını ve Đslâmiyeti yayan tasavvufîakımların önde gelenlerindendir. Bosna-Hersek’te Gāzi Hüsrev.