KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

SONUÇBalkanlar başlangıçta Bizans ile Roma, ardından Osmanlıdünyâsı ile Batı arasında köprü vazîfesini yapmış, târih boyuncabirkaç kavmin ve kültürün doğudan batıya doğru göçüşünesahne olmuştur. Bu sebeple farklı dönemlere âit değişikkavimleri, kültür ve medeniyetleri bir arada barındırmaözelliğini de kazanmıştır.Osmanlıların Balkanlara yerleşmesinde tarîkat şeyhleri vedervişler önemli görevler üstlenmişler ve Osmanlı fetihlerininBalkanlardaki öncüleri ve ilk mîmarları olmuşlardır. BalkanlarOsmanlı ordusunun gelip askerle fethetmesinden çok daha öncetarîkat mensupları tarafından bir anlamda fethedilmiş, diğer birdeyişle Osmanlılar buraya gelmeden yerli halk psikolojik olarakbu fethe hâzır hâle getirilmiş ve Osmanlı orduları son dereceelverişli bir ortamla karşılaşmıştır.Bosna-Hersek, Sırbistan, Kosova, Makedonya ve Arnavutluk’taĐslâm dîninin ve Osmanlı idâresinin yayılmasında ve özellikleArnavut ile Boşnaklar tarafından toplu şekilde benimsenmesindeiki kolaylaştırıcı unsurun etkili olduğu görülmektedir:1.Bogomilizm ve bu hareketin yapısındaki mistik anlayış.Ortodoks ile Katolik kiliselerin devlet mekanizmalarıaracılığıyla Bogomillere karşı uygulamış oldukları baskı veBogomillerin nazarî , amelî ve müessesevî konularda Đslâmdîniyle, özellikle Balkanlara intikal eden tasavvufî Đslâmanlayışıyla olan benzer yönleri, Bogomil olan Boşnakların ve birbölüm Arnavutların Đslâm dînini kabul etmelerini kolaylaştıranfaktörler arasında sayılabilir.2.Osmanlı öncesi bölgeye yayılan seyyah dervişler.Osmanlılar Balkanlara yerleşmeden önce bölgeye yerleşenseyyah dervişler tarafından Đslâmiyetin ilk tohumları atılmıştır.Tasavvuf anlayışındaki derin insan sevgisi, yüksek hoşgörü vekarşılıksız hizmet müslümanlarla hırıstiyanlar arasında sevgi vekaynaşma zemîninin kurulmasında etkili olmuş ve dervişlerin