KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

200 Kllapia e Tesavufitana e disa ulemave të njohur të Bosnjës, si p.sh., Hasan KafiPrushçakut, Molla Bali Efendiut etj. 594Në fillim të shekullit XIX, Ilhami Baba Zhepçeviu për shkak tëmendimeve të tij është shpallur murted (renegat) nga ana eulemasë së Travnikut dhe është ekzekutuar me vendimin e valiuttë Bosnjës, Ali Xhelaluddin Pashës. 595Pashallëqet e formuara në fund të shekullit XVIII dhe fillim tëshekullit XIX në Shqipëri kanë kërkuar përmbajtje edhe ngaaspekti fetar. Përderisa bektashinjtë e kanë përmbajtur Ali PashëTepelenën, shumica e tarikateve tjera kanë qëndruar afërBushatlinjve. Në këtë periudhë disa prej baballarëve bektashinjjanë syrgjynosur prej territorit të Pashallëkut të Shkodrës. 596Si fund mund të thuhet se ulemaja më së shumti është afruar meTarikatet Nakshibendi dhe Halveti. Por, edhe në mesin etarikateve të tjera ka patur fytyra të shquara të ulemasë islame.2. SHEJHËT DHE ADMINISTRUESIT VENDORËQë nga ditët e para të themelimit të Shtetit Osman, sufijtë eardhur në Anadoli nga viset e ndryshme të botës islame janëmbajtur afër udhëheqësve shtetërorë. Mendimet e tyre kanëndikuar në shumë fusha të organizimit shoqëror të shtetit tëposaformuar osman. Si më parë te selçukët, ashtu edhe teosmanët dervishët i janë bashkangjitur ushtrisë në çlirimin evendeve të ndryshme në Anadoli dhe Ballkan dhe më vonë janëvendosur në pjesët e pabanuara të vendeve të çliruara. Ata pasvendosjes janë marrë me bujqësi, blegtori, zejtari etj., dhe janëpërpjekur për ndërtimin, zhvillimin dhe vendosjen e familjeve tëreja përreth teqeve të tyre. Një numër i konsiderueshëm i këtyre594595596Hand`i}, A., “O Progonu Hamzevija usjeveroisto~noj Bosni 1582”, në “^lanci i Gra|a”,Tuzlla 1975, f. 15.Rrugën e Ilhamiut prej Zhepçes e deri në Travnik e ka përpunuar ReshadKadiçi në romanin e tij Ilhamijin put u smrt.Shih: Baba Rexhepi, po aty, f. 275.