KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

20 Kllapia e Tesavufitkjo paraqet rezultatin e vetëdijes unitare. 16 Nga aspekti ipërmbajtjes, gjendja mistike është tepër lëndore dhe assesi nukmund të shihet si tërheqje në klimën e mjegullt të botëssubjektive. Përmasa e tërthortë e përvojës mistike nuk ështëutopiste dhe e pashembullt. Ajo ka ngjashmëri të shumta mepërvojat tona të tjera dhe në të shumtën e rasteve i takonkategorisë së njëjtë. Përvojat mistike dallohen në atë se janë tëtërthorta dhe se nuk mund të futen në shabllonet e parimeveempirike dhe racionale dhe si të tilla mbeten “hipoteza tëpaprovuara”. Por nëse analizohet në bazë të parimeve të dijessufike ose më gjerë mistike në përgjithësi, atëherë këto hipotezaparimisht janë të vërteta dhe të provuara. 17Parimi i fundit i përvojës mistike është se ajo nuk mund tësqarohet pasi paraqet të ndierit e sferës hyjnore ose fushës sëshenjtë. 18 Në të vërtetë përvoja mistike është ndjenjë epashprehur dhe përvojë e cila nuk mund të ndihet nga ana eintelektit diskursiv, mirëpo gjithnjë në brendi e përmbanëthelbin konjitiv dhe përkapës. Thënë shkurt, dija dhe njohjamistike janë proces konjitiv e assesi instinkt i verbër.Koncepti kryesor i dijes dhe njohjes sufike është Zoti. Zoti epërbën kulmin e sferës metafizike të ekzistencës. Ai është Qeniamë reale e përqëndruar në epiqendrën e sferës metafizike(alemu’l-gajb). Ai është themeli i botës ezoterike dhe metafizikai është e nënshtruar vetëm Atij. 19 Për pasojë para se të themi se“ka Zot”, ne duhet të kemi një koncept për Zotin. Zoti ështëkoncept bazor dhe në njeriun ekziston që prej lindjes, por jo sikoncept i pastër racional. Ai është koncept i cili mund tëpërkapet me syrin e përbashkët të arsyes dhe zemrës (basireh). 20Ky sy, ekzistencën e Zotit e sheh si një postulat tëpamohueshëm. Zoti, thotë Gazaliu, është bashkë me gjërat1617181920Stace, W.T., Mysticizm and Philosophy, f. 131.Ozturk, Yasar Nuri, Kuran ve Sunnete Gore Tasavvuf, f. 41.Stace, W.T., po aty, f. 131.Muhasibi, Kitabu’l-Ilm, f. 33.Gazali, Ihjau Ulumi’d-Din, III/15-17.