KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Marëdhëniet shoqërore të tarikateve... 199njëkohësisht ka shërbyer edhe si muderris në MedresenëMisrijje dhe më vonë në atë të Gazi Husref Beut.Në mesin e muridëve të themeluesit të Teqesë së Vukeliçit,Husein Baba Zukiçit, ka patur kadi (gjykatës), mual-limë dhemuderrisë (mësimdhënës).Traditën e tij e kanë vazhduar halifejae tij Shejh Abdurrahman Sirriu dhe muridi i tij Mejli Baba. 592Në shekullin XIX në relacionet ndërmjet medresesë dhe teqesënë viset e sipërpërmendura është paraqitur një dukuri e re. Njënumër i konsiderueshëm i teqeve janë shndërruar në medreseklasike. Mirëpo, në këto medrese krahas lëndëve të tjera janëlexuar dhe analizuar edhe veprat sufike me rëndësi, si “ElMunkidhu mine’d-Dalal” e Gazaliut, “Fususu’l-Hikem” e IbnArabiut, “Mesnevija” e Mevlanës etj.Shejhët dhe muridët e tyre në teqetë e ndryshme të trojeveshqiptare, si në Shqipëri Kosovë dhe Maqedoni, gjithashtu kanëqenë të kyçur në proceset arsimore të vendeve ku kanë vepruar.Në mesin e më të shquarve mund të përmenden Shejh Abdu’l-Kadir Efendiu i Mitrovicës, Shejh Mehmed Sezai Efendiu dhemuridi i tij Faik Efendiu, Shejh Shefqeti, muridi i SejjidMuhammed Nuru’l-Arabiut, Sulejman Baba Gjakovari,themeluesi i Teqesë Halveti-Hajati në Ohër, Pir Mehmed Hajati,muridi i tij dhe themeluesi i Teqesë Halveti-Hajati të Kërçovës,Shejh Ademi, shejhu melami i Shkupit, Shejh AbdurrahimEfendiu etj. 593Siç thamë edhe më sipër, sufijtë dhe ulemaja herë pas here janëkonfrontuar mes vete. Në Bosnjë tarikati i cili më së tepërmi kapatur probleme me shtresën e ulemave është Tarikati Hamzavi-Melami dhe dervishët e tyre. Disa prej dervishëve të këtijtarikati janë ekzekutuar pas vendimeve (fetva) të lëshuara nga592593^ehaji}, po aty, f. 56.Shih: Rexhepagiqi, po aty; Vokrri, Abdullah, Shkollat dhe arsimi nëKosovë ndërmjet dy luftërave botërore (1918-1941), Prishtinë 1990;Shejh Muhammed Shehu, Shejh Shefqeti dhe Teqeja e Madhe, Gjakovë1418/1998; Kaleshi, Hasan, Kontributi i shqiptarëve në dituritë islame,1411/1991..