KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

PJESA E TRETËMARRËDHËNIET SHOQËRORE TË TARIKATEVE MESHOQËRITË BALLKANIKE NË SHEKUJT XVIII DHEXIXSi në Anadoli ashtu edhe në Ballkan mënyra osmane e jetesësme vete ka sjellë një sintezë të ndikimit reciprok të strukturavetë ndryshme shoqërore dhe ndërtimit të një shoqërie mebotëkuptim të qytetërimit kozmopolit, multikulturor dhemultidimensional. Në pranimin e botëkuptimit islam dhemënyrës osmane të jetesës nga ana e shoqërive dhe grupeve që ukanë takuar feve, kulturave dhe traditave të ndryshme, nëvendosjen e raporteve pozitive ndërmjet Shtetit Osman dhepopullatës vendase dhe në sistematizimin brenda shoqërive tëposaçme, rol vendimtar ka luajtur kultura e Tesavvufit,gjegjësisht teqetë dhe dervishët e tarikateve të ndryshme.Në periudhën osmane Tesavvufi përveç brenda popullatës sërëndomtë është përhapur edhe në mesin e administruesve dhedijetarëve vendorë. Trajtat e sjelljes sociale të vendosura meshtresat e ndryshme shoqërore nga ana e sufijve dhe uniteti iqëllimeve të sufijve, administruesve dhe dijetarëve, edhe mëtepër i ka afruar këto shtresa të shoqërisë me njëra-tjetrën.Teqetë në fillim janë ndërtuar në periferi të qyteteve dhevendbanimeve, në vendet e zgjedhura nga vetë dervishëtudhëtues, ndërsa më vonë, me ndihmën e posaçme të Portës sëLartë, ato janë ndërtuar në vende të cilat kanë qenë më tëpërshtatshme për praktikimin e obligimeve të udhëzimit(irshad). Këto ndërtesa përveç përmasave sufike kanë ndihmuaredhe në largimin e pengesave të ndryshme për tregti me këtovise, në bartjen e mendimeve dhe ideve prej qendrës në periferi,