KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

184 Kllapia e TesavufitNë Shkup ka patur dy teqe bektashiane: Teqeja e Mustafa Babëse ndërtuar në fillim të shekullit XIX dhe Teqeja e SulejmanBabës.Në Manastir ka vepruar Teqeja e Husein Babës, në Shtip eHamza Babës, në Veles e Haxhe Babës, në Kërçovë eMuharrem Babës, në Makedonski Brod e Hidir Babës, në Dibëre Ali Pashës, në fshatin Kanatlar të Prilepit e Dikmen Babës. 543Prishja e raporteve ndërmjet formacionit jeniçer dhe ShtetitOsman, mëvetësimi i Pashallëkut të Janinës në krye me AliPashë Tepelenën dhe mbyllja e teqeve bektashiane në qendrat eShtetit Osman pas periudhës së Sulltan Mahmudit II, do tëndikojnë që një numër i madh i baballarëve bektashi tëshpërngulen në Shqipëri dhe Shqipëria të bëhet parajsë ebektashinjve. Gjendja e këtillë dhe heterodoksia e paraqitur nëTarikatin Bektashi pas këtyre trazirave do të inicojë që shumëstudiues perëndimorë të merren me këtë çështje. 544 Shumica ekëtyre studiuesve janë paraqitur me mendimin se shqiptarët kanëbotëkuptime liberale fetare dhe këto botëkuptime janë ujdisurme heterodoksinë bektashiane, ose është thënë se me pranimin eTarikatit Bektashi shqiptarët nuk janë larguar prej traditave tëvjetra të tyre. Këto dhe vlerësimet e ngjashme janë vlerësime tëcilat mund të nxirren prej rrethanave shoqërore në disa pjesë tëtrojeve shqiptare pas gjysmës së dytë të shekullit XIX. Porlirisht mund të pohohet se para kësaj periudhe Tesavvufi nëpërgjithësi në trojet shqiptare nuk ka qenë i tillë dhe në veçantinë shekujt XIV, XV, XVI, XVII dhe XVIII me të madhe kandikuar në islamizimin e shqiptarëve. Një gjë e tillë nuk mund tëpohohet edhe nëse e pranojmë se bektashinjtë gjithmonë kanëqenë heterodoksë, pasi në trojet mbarëshqiptare ithtarët bektashikurrë nuk kanë qenë më tepër se 15 %.543544Për teqetë bektashiane të cilat veprojnë sot në trojet e Maqedonisë shih:Izeti, Metin, po aty.Birge, John, Kingsley, The Bektashi Order of Dervishes, Londër 1965;Hasluck, F. W., Christianity And Islam Under The Sultans, Nju-Jork1973; Bartl, Peter, Die Albanischen Muslime zur Zeit der nationalenUnhabhaugigheit (1878-1912), Visbaden, Otto Harasowirtch, 1968;Popoviç, Alexandre, L’islam Balkanique, Visbaden 1986; Clayer,Nathalie, L’Albanie pays des dervishes, Berlin 1990.