KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Tesavvufi në Ballkan 165Tarikati Kadiri në Shqipëri në shekujt XVIII dhe XIX nuk kaqenë i prezentuar sa Halvetijtë, Bektashijtë dhe Sa’dijtë. ZijaShkodra në veprën e tij për esnafet shqiptare ka analizuarrelacionin dhe marrëdhëniet midis Tarikatit Kadiri dhe Esnafitshqiptar (ahive) dhe ka përmendur Beratin, Elbasanin, Tiranëndhe Peshkopinë si vende ku kanë vepruar kadirijtë oseahikadirijtë. 497Në shumicën e qyteteve të Shqipërisë por edhe të viseve të tjeratë Ballkanit tarikatet dhe teqetë kanë qenë ngushtë të lidhura meesnafët e profesioneve të ndryshme. Përderisa në Anadoli ahijtësi shoqata mistike-zejtare më tepër kanë qenë të afërta mebektashinjtë, në Shqipëri afërsia e tyre krahas bektashinjve kaqenë evidente edhe me kadirijtë. Ja si e ka vlerësuar këtërelacion z. Zija Shkodra: “Ahikadirizmi dhe bektashizmi qenëdy nga sektet më të përhapura të dervishëve në vendin tonë. Sinjëri ashtu edhe tjetri luajtën një rol të dorës së parë në drejtiminshpirtëror dhe në atë esnafor të zejtarëve. Rituali i dhënies sëtestireve mbështetej pothuajse krejtësisht në projektrregulloren eEvren Veliut, udhëheqësit të sektit të dervishëve ahinj. Përtabakët, sikurse e pamë, drejtuesi i këtij sekti, ahi-babai, ishtenjëkohësisht edhe udhëheqësi shpirtëror i këtyre esnafeve. Enjëjta ndodhte edhe me bektashinjtë, të cilët nën drejtimin epasuesve të Haxhi Bektashit, mbajtën nën kontroll dhefrymëzuan shekuj me radhë esnafet e kondakçinjve,leshpunuesve, takijexhinjve, etj. Ideologjia dhe botëkuptimifetar i esnafeve s’mund të ishin pra veçse ato të këtyre sekteve,të cilat, megjithëse mbështeteshin në parimet themelore tëislamizmit, lejuan liri më të madhe fetare dhe veprimi”. 498Tarikati Kadiri dhe teqetë e këtij tarikati kanë ndikuar dukshëmedhe në edukimin dhe ngritjen intelektuale të popullatës në visete lartpërmendura. Teqeja e Haxhi Sinanit në Sarajevë, Teqeja eShejh Kadrisë në Mitrovicë, e Shejh Mehmed Sezaiut nëPrishtinë, Teqeja e Tabakëve në Elbasan kanë qenë qendra ngakanë dalë një numër i madh i poetëve dhe dijetarëve tëprofesioneve të ndryshme.497498Shkodra, Zija, Esnafet Shqiptare (Shek. XV-XX), f. 148, 209, 269.Po aty, f. 274..