KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Tesavvufi në Ballkan 161Afrikën Veriore, Kaukazin Verior, Azinë e Mesme, TurkistaninLindor, Pakistan, Indonezi, Kinë etj.Tarikati Kadiri në viset e Anadolisë ka depërtuar nga mesi ishekullit XV nëpërmjet të Eshrefoglu Abdullah Rumiut(v.874/1469), ndërsa në Stamboll dhe në Ballkan në shekullinXVII nëpërmjet Ismail Rumiut (v.1041/1631-32). 483Tarikati Kadiri në Bosnjë është përhapur nëpërmjet Teqesë sëSilahdar Mustafa Pashës ose, siç është emërtuar në popull,Teqesë së Haxhi Sinanit. Në bazë të disa të dhënave teqeja ështëndërtuar nga ana e babait të Silahdar Mustafa Pashës, HaxhiSinanit me dëshirën e Sulltan Muradit IV. Sulltan Muradi njëditë pranë vetes e thirri vezirin dhe mikun e tij të ngushtë,Silahdar Mustafa Pashën dhe e ka pyetur se a ka ndonjë qytet tëmadh brenda territorit të Shtetit Osman në të cilin nuk ka teqe tëmadhe. Veziri i ka thënë që teqe ku përveç ritualeve të tarikatitdo të ketë vend edhe për udhëtarët, të varfërit, nxënësit dheluftëtarët nuk ka në Sarajevë. Atëherë Sulltani i ka dhënë urdhërdhe i ka dërguar para Haxhi Sinanit që të ndërtojë një teqe tëmadhe në Sarajevë. Në bazë të një të dhëne tjetër, ndërtues iteqesë është vetë Silahdar Mustafa Pasha por me dëshirën ebabait të tij Haxhi Sinanit. Në dokumentet osmane teqejapërmendet me emrin e Silahdar Mustafa Pashës.Në gojëdhënë për këtë teqe thuhet se Haxhi Sinani ka blerë vendnë anën e majtë të lumit Milacka për ta ndërtuar teqenë, mirëponjë zë në ëndërr e ka urdhëruar që teqenë ta ndërtojë në vendinku gjendet sot.Që nga themelimi teqeja ka qenë e pasur me shumë vakëfe, porpas vitit 1878 të gjitha këto vakëfe i janë marrë dhe ka mbijetuar483Në lidhje me Abdu’l-Kadir Gejlaniun dhe tarikatin e tij shih: HoxhazadeAhmed Hilmi, Hadikatu’l-Evlija (Silsile-i Meshajih-iKadirijje), Stamboll1318; Vixhdani, Tomar-i Turuk-i Alijjeden: Kadirijje, f. 85-160; Vassaf,Sefinetu’l-Evlija, I, 51-184; Muharrem Hilmi Efendi, Kadiri YoluSaliklerin Zikir Makamlari, Ankara 1976; Margolioth, S., “Kadirijja”EI2, IV, 380-83; po ai, “Kadirijje”, EI, VI, 50-54; Azamat, Nihat,“Kadiriyye”, EID, XXIV, 131-136; Isin, “Kadirilik”, DBIA, IV, 372-377; Gurer, Dilaver, Abdu’l-Kadir Geylani, Hayati, Eserleri, Gorusleri,Stamboll 1999; “Journal of the history of Sufism”, 1-2, Stamboll 2000(Special issue: The Qadiriyya Order)..