KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Tesavvufi në Ballkan 129tarikati. Bëhet fjalë për Adni Rexhep Dedeun i cili ka lindur nëSerez. Aty i ka marrë mësimet e para dhe ka marrë dorë (intisab)nga shejhu i Teqesë Mevleviane në Serez, Ramazan Dedeu. Pasvdekjes së shejhut ai është ulur në postin e tij. Pas një kohe tëcaktuar është nisur për në Konjë për ta vizituar tyrben eMevlanës dhe aty është tërhequr në halvet. Duke qenë në Konjënë shoqërim të një muridi tjetër i ka thënë disa vargje:“Ky Ashiku në çdo vend e sheh bukurinë e të Dashuritdy sytë e mi të lagur qajnë për kopshtin e dashurisë”.Përderisa Adni Dedeu ka qëndruar në Konjë, Teqeja Mevlevianee Beogradit ka mbetur pa shejh. Prej shejhut të teqesë kryesorenë Konjë, Abdulhalim Dedeut, është kërkuar që të dërgojë njëshejh atje. Ai pa një pa dy e ka dërguar Adni Rexhep Dedeun, icili edhe ka vdekur aty nga fundi i shekullit XVIII.Tri vepra të Rexhep Adni Dedeut janë ruajtur deri më sot. Veprae tij e parë është përmbledhja e poezive e emërtuar si“Divan”. 383 Në këtë përmbedhje ka 7 poezi ku lëvdohetMevlana, 1 poezi e cila e lëvdon Shemsi Tebriziun dhe 1 poezipër Abdulhalim Dedeun, shejhun e Teqesë së Konjës. Nëpërmbledhje ka edhe 28 poezi të tjera ku lëvdohet Pejgamberia.s.Vepra e dytë e Adni Rexhep Dedeut është një trakt me titullSherh-i Kasaid-i Urfi. Ky trakt është koment i poezive tëshkruara nga poeti persian Urfi Shirazi në Divanin e tij.Vepra e tretë dhe më e rëndësishme e Adni Rexhep Dedeut ështëkomenti i tij poetik i “Mesnevisë” i titulluar “Nahl-i Texhel-li”.Kjo vepër përbëhet prej 74 faqeve dhe në bazë të traditës sëshkrimit klasik fillon me vargje të cilat në trajtë verifikueseflasin për ekzistencën dhe njëshmërinë e Allahut xh.sh. Më pasvazhdon me vargjet lëvduese për Pejgamberin a.s. Pas këtyrevargjeve tregon se shkaku i shkrimit të kësaj vepre është që tanjoftojë popullatën me thellësitë e “Mesnevisë”. Në vargjetvijuese ai i ka tubuar të gjithë dyvargëshat e “Mesnevisë” në tëcilët përmendet ashku dhe për secilin prej tyre ka shkruar ngapesë dyvargësh koment. Ja disa prej tyre:383Dorëshkrimi i Divanit është në Bibliotekën e “Dil Tarih CogragfyaFakultesi” të Universitetit të Ankarasë no. 272. dhe ka 110 fletë..