KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

128 Kllapia e Tesavufitdhe ka ndodhur që të kalojnë prej administrimit të një tarikati nëudhëheqjen e tarikatit tjetër. Pikërisht për këtë edhe puna më erëndë në studimin e teqeve dhe grupeve sufike në Ballkan ështëpërcaktimi se cilit tarikat ose dege të tarikatit dhe teqeje itakojnë ato. Por në bazë të hulumtimeve që i ka bërë prof.Ekrem Hakki Ayverdi në dokumentet arkivore në Stamboll, aipohon se një teqe mevleviane ka patur në Elbasan. Nëse këtë endërlidhim me faktin se shejhët e fundit të Teqesë Mevleviane tëShkupit kanë qenë nga Elbasani, mund të pohojmë se në Elbasanka patur mevlevi dhe teqe mevleviane. 379Një udhëpërshkrues i huaj flet për dervishët vallëzues, që megjasë janë mevlevi, edhe në Petrelë. 380 Në bazë të dokumenteveekzistuese shihet se me tërheqjen e Shtetit Osman nga Shqipëria,aty nuk ka mbetur as teqeja mevleviane. 381Si te popujt e tjerë ballkanikë ashtu edhe te shqiptarët MevlanaXhelaluddin Rumiu dhe vepra e tij “Mesnevi”, kanë patur vendtë posaçëm. Disa prej poetëve shqiptarë në periudhën osmane sidhe në atë pasosmane kanë shkruar poezi në të cilat kanë qenë tëfrymëzuar në mënyrë të drejtpërdrejtë nga veprat e Mevlanës.P.sh., doajeni i letërsisë shqiptare, Naim Frashëri, në “Dhembjete Fyellit” në mënyrë të drejtpërdrejtë është frymëzuar ngatetëmbëdhjetë vargjet e para të “Mesnevisë” kushtuar Naj-it. 382Në fund të diskutimit të mevlevive në viset tona, le tëpërmendim një shejh mevlevi dhe njëkohësisht komentues i“Mesnevisë” së Mevlanës, i cili rrjedh nga trojet tona dhekonsiderohet si figurë e e rëndësishme në historikun e këtij379380381382Ayverdi, Ekrem Hakki, po aty, IV, 393. Për Teqenë Mevlevite tëElbasanit flet edhe Nathalie Clayer, L’Albanie, pays des derviches, Lesordres mystiques musulmans en Albanie a l’epoquel post ottomane(1912-1967), Berlin 1990, f. 13.Riedl, Richard, “Die tanzenden derwische von Tirana”, në “OstereicheRundchau”, 11, f. 230-231.Popoviç, Alexandre, Balkanlarda Islam, përkth në turq. Komisioni,Stamboll 1995, f. 21 dhe 55.Naimi në Dhembjet e fyellit thotë: Pa dëgjo fyellin ç’thotë / Tregonmërgimet e shkreta / Qahet nga e zeza botë / Me fjalë të vërteta.Ndërsa Mevlana Xhelaluddin Rumiu në poezinë kushtuar Naj’it: Dëgjoçka thotë naji, ai ankohet nga ndarja / Mua që kur më prenë ngakallamishtja, gra e burra rënkuan nga vaji im.