KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

Tesavvufi në Ballkan 127vite në Manastir është kultivuar semaja si një formë e dhikritmevlevit.Në Shkup në afërsi të Bit Pazarit ka patur një teqe mevleviane, ecila është rrënuar në vitin 1955. Njohuritë e para në lidhje mekëtë teqe i jep Evlija Çelebiu i cili e ka vizituar Shkupin nëgjysmën e dytë të shekullit XVII. Ai thotë se në Shkup ka njëzetteqe, në mesin e tyre edhe Konaku i Pashës, i cili me urdhrin eMelek Ahmed Pashës është shndërruar në teqe mevleviane. 376Në bazë të të dhënave të prezentuara në raportin e Mexhlis-iMeshajihit të Shkupit në vitin 1939, nga fundi i shekullit XIX nëmevlevihanen e Shkupit është dërguar Husein Dedeu nga Konja.Pas tij në post janë ulur Mustafa Dedeu dhe Abdulbaki Dedeu,po ashtu të dërguar nga Konja. Në vitin 1267 (1850-51), pasvdekjes së shejhut të teqesë Abdulfettah Efendiut, në teqe shejhështë bërë Nijazi Efendiu nga Elbasani i cili dyzetë vjet kaqëndruar në këtë detyrë. Pas tij në vitin 1307/1889-90 në postështë ulur i biri, Ali Efendiu. Shejhu i fundit i Teqesë Mevlevitenë Shkup ka qenë Shejh Hakki Efendiu i cili në vitin 1954 sëbashku me dorëshkrimet dhe librat me rëndësi të teqesë ështëshpërngulur në Turqi. Teqeja ka pasur edhe shumë vakëfe, sip.sh., tre mullinj të gurit, një dyqan, një shtëpi, 3500 donum tokëetj. 377Çdo ditë të premte, deri në pushtimin nga ana e bullgarëve, nëkëtë teqe është zbatuar semaja. Në bazë të pohimeve të GlishaElezoviçit, Sulltan Reshadi në vitin 1909 gjatë vizitës së tijShkupit e ka ndihmuar materialisht Teqenë Mevleviane të këtijqyteti. 378Nëse bazohemi në përvojën sufike të viseve ballkanike përrethShqipërisë, atëherë lirisht mund të themi se Tarikati Mevlevi kapatur ithtarë të vet edhe në Shqipëri. Mirëpo gjatë hulumtimevetona nuk arritëm që me përpikëri të themi se ku dhe cilat teqe nëShqipëri kanë qenë teqe mevleviane. Shumica e teqeve nëBallkan gjatë ekzistimit të tyre disashekullor kanë ndërruar dorë376377378Evlija Çelebi, Seyahatname, V, 556; Ayverdi, E.H., po aty, III, 391.Ayverdi, E.H., po aty, III, 391; ^oli}, Liljana, Dervi{kiredovi u Skoplju, f. 49.Elezovi}, Gli{a, Turski Spomenici, I,683..