KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

120 Kllapia e TesavufitAllahut (dhikrit) dhe ata si manifestim themelor të përkujtimit tëAllahut, qenësisë dhe thelbit të njeriut e zbatojnë semanë(vallëzim mistik). 353 Një karakteristikë tjetër dalluese e tarikatitMevlevi është Çileja. Çileja është izolimi i dervishëve mevlevidhe qëndrimi në vetmi 1001 ditë, ndërsa në tarikatet tjera kyizolim zgjat 40 ditë. 354Mevlana Xhelaluddin Rumiu në shekullin XIII e ka sintetizuarbotën e tij të brendshme dhe shpirtin e tij me territorin kulturordhe fetar të ekzoterikës shoqërore dhe brenda këtyre kornizavenë vete ka prezentuar karakteristikat kryesore të tipologjisë sënjeriut të përsosur “insan-i kamil”. Portreti mendor dheshpirtëror i këtillë është vazhduar nga ana e muridëve të tij dheështë bartur edhe në viset ballkanike si pjesë e Shtetit Osman.Shekulli XV është koha kur Shteti Osman është vendosur dhe kazënë vend në pjesën më të madhe të vendeve ballkanike,njëkohësisht është edhe koha kur Tarikati Mevlevi ishte formuardhe sistematizuar nga aspekti i metodologjisë, parimeve, teorivedhe praktikës sufike. Më lartë përmendëm se muridët eMevlanës dhe Sulltan Veledit kishin hapur teqe në mbarëterritoret e Shtetit Osman. Pas teqeve të themeluara në viset endryshme të Anadolisë, kanë filluar me veprimtari edhe teqe të353354Në lidhje me hollësitë e semasë shih; Eraydin, Selçuk, Tesavvufi dheTarikatet, f. 348.Për më gjerë në lidhje me Mevlevijtë shih: Evlija Çelebi, Seyahatname, I,442-444; Sakib Dede, Sefine-i Nefise-i Mevlevijan, Kajro 1283, I-III;Haririzade, Tibjanu’l-Vesail, III, vr. 148; Brown, J.P., The Darvishes orOriental Spiritualism, Londër 1927, f. 469; Çelebi, A.Halet, Mevlana veMevlevilik, Stamboll 1952; Tokin, Fituzan Husrev, “Mevlevilik”, në“Turk Dusuncesi”, VII,4-37 (1957), f. 23-28; Golpinarli, Abdulbaki,“Mevlevilik”, IA, VIII, 164-171; po ai, Mevlevilik Adabi ve Erkani,Stamboll 1963; po ai, Mevlanadan Sonra Mevlevilik; Yazici Tahsin,“Mawlawiyya”, EI, VI, 883-887; Isin, Ekrem, “Mevlevilik”, DBIA,V,422-430; Onder, M, Yuzyillar Boyunca Mevlevilik; Goyunç, Nejat,“Osmanli Devletinde Mevleviler”, në “Belleten” LV/213 (1991), f. 356;^ehaji}, D`emal, Dervi{ki redovi u Jugoslovenskimzemljama, f. 22-34; Popoviç, Alexandre, “Les Mevlevihanes Dans leSud Est Europeen” në “Les Derviches Balkaniques Hier et Aujourdhui”,Stamboll 1994, f. 265-270; Kiel, Machiel, Ottoman Architecture InAlbania 1385-1912.