KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

12 Kllapia e Tesavufite njeriut; relacioni midis Krijuesit dhe Botës, Krijuesit dhekrijesave; çështjet e etikës së përgjithshme; problemi i së mirësdhe të keqes; arbitrimi spekulativ ose revelues në vendosjen ekëtyre dy kategorive, etj., janë çështje të një hermeneutikefilozofike e teologjike.Islami si një lëvizje e gjerë teologjike, ideore, qytetëruese,kulturore dhe si mënyrë e jetës, ka pasur nevojë t’u përgjigjetnjë numri të konsiderueshëm të këtyre pyetjeve dhe të ndërtojëinstitucione dhe organizma të cilët në mënyrë pragmatike do t’izbërthejnë nevojat e individit dhe të shoqërisë. Një pjesë einstitucioneve të nevojshme për mënyrën e jetës dhebotëkuptimin islamik janë të themeluara në kohën e Pejgamberita.s., pjesa tjetër në periudhën e katër halifeve të drejtë, ndërsapjesa tjetër është sendërtuar në periudhat e mëvonshme.Klasifikimi dhe kodifikimi i disiplinave dhe shkencave islame,si tefsiri, kelami, historia islame, kiraeti, tesavvufi kanë filluarnë fillim të shekullit II/VIII 1 ndërsa diskutimi shkencor,filozofik dhe teologjik i tyre ka vazhduar në të gjitha periudhat emëpasme, herë me intensitet më të madh e herë me energji më tëzbehtë. Edhe Tesavvufi si shkencë ose disiplinë e posaçme eproviniencës islame, është zhvilluar paralelisht me shkencattjera dhe ka arritur deri në ditët e sotme.Nëse parashtrohet pyetja se si ka mundësi që të jetësohet Islamiose feja në sistemin e ri botëror, atëherë njëra prej çështjeve qëduhet diskutuar në përgjigjen ndaj kësaj pyetjeje është edhebotëkuptimi sufik, gjegjësisht mistik dhe vendi i praktikës dhepërvojës mistike në jetën e njeriut të sotshëm. Në realitet njëproblem i këtillë ka ekzistuar edhe në të kaluarën, mirëpo sotkur ndihet nevoja për rindërtimin dhe risistematizimin e jetësfetare dhe shoqërore të muslimanëve kjo çështje ngërthenrëndësi të posaçme për ata që mendojnë t’i nxjerrin parimet evërteta të udhërrëfimit fetar në shoqërinë njerëzore. Në tëkaluarën e afërme prezentimet e fesë janë bërë kryesisht ngaaspekti juridik dhe ekzoterik, duke mos u ndalur aq sa duhet nëanën e përvojës shpirtërore dhe përmasës ezoterike të shpalljes1Në lidhje me kodifikimin e shkencave islame shih: Ahmed Emin,Fexhru’l-Islam, Kajro, 1957, f. 35.