KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

118 Kllapia e Tesavufitmuridët e tij, Salahuddin Zerkubiun dhe Husamuddin Çelebiun,të cilët i ka konsideruar si pasqyrime të personalitetit të Shemsit.Tarikati Mevlevi do të zë një vend të rëndësishëm në shoqërinëosmane që prej themelimit të Shtetit Osman. Shekuj me radhëky tarikat është pranuar me simpati nga ana e administratorëvedhe popullatës osmane. Periudha prej shekullit XII deri nëshekullin XV është periudhë e formimit dhe strukturimit të këtijtarikati dhe epokë kur janë sistematizuar adabet (ritet) dheerkani (parimet) në këtë tarikat. Në këtë periudhë TarikatiMevlevi ka zhvilluar një organizim qendror, ndërsa qendra nëKonjë ka dhënë formën përfundimtare të manifestimeve tëdhikrit (ajin) nëpër teqetë mevlevite në botën islame. 345Që prej themelimit qendër e Tarikatit Mevlevi ka qenë Asitaneja(teqe qendrore) në Konjë. 346 Në këtë teqe pas birit të Mevlanës,Sulltan Veledit, në post janë ulur bijtë e tij brez pas brezi. Sirezultat i kësaj tradite, ka dalur në pah Pozita e Çelebive.Çelebijtë kanë qenë udhëheqës administrativë të asitanes nëKonjë dhe i kanë vendosur shejhët e teqeve tjera mevleviane nëbotën islame. Por me kalimin e kohës kompetencat e tyre janëzvogëluar. 347Mevlevijtë nga aspekti i zbatimit të parimeve të Sheriatit janëndarë në dy krahë: krahu i parë i emërtuar si Krahu i Veledit përparim ka patur askezën dhe ndjekjen e përpiktë të Sheriatit,ndërsa krahu i dytë i emërtuar si Krahu i Shemsit ka ndjekur mëtepër karakteret ezoterike (Batinijje) dhe nuk ka paturkonsideratë në zbatimin e rregullave të Sheriatit islam.Udhëheqësi i parë i asitanes në Konjë, Sulltan Veledi, kavendosur raporte të mira me administratorët e Shtetit Osman dheka mundësuar që teqesë në Konjë t’i dhurohen shumë vakëfe sidhe të hapen teqe të tjera në Amasja, Erzinxhan, Kirshehir.Duke filluar prej shekullit XIV e deri në shekullin XVI teqemevleviane do të hapen në Nigde, Tokat, Kutahja,345346347Isin, Ekrem, “Mevlevilik”, DBIA, V,422; Golpinarli, Abdulbaki,“Mevlevilik”, IA, VIII,166.Kuçuk, S., XIX Asirda Mevlevilik ve Mevleviler, Stamboll 2000, f. 23.Çelebi, Celaleddin, “Çelebi Efendi”, në “Enciklopedia e Dijanetit”,VIII,261.