KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

116 Kllapia e TesavufitTARIKATET DHE TEQETË E TYREPërvoja mistike dhe përmasa e dashurisë e prezentuar nëbotëkuptimin sufik islam, është bërë shkas për pranimin eIslamit nga shumë popuj të botës. Kjo mënyrë e prezentimit të tëvërtetave fetare islame, në masë të madhe ka qenë e dukshmeedhe në pranimin e Islamit nga ana e popujve ballkanikë.Simpatinë të cilën tarikatet e kanë patur në shoqërinë arabe,persiane dhe turke, e kanë hasur edhe me depërtimin e tyre nëviset e Ballkanit.Tesavvufi ka filluar të depërtojë në Ballkan që nga shekulli XIII,mirëpo ndikim dhe zgjerim më të madh ka patur në shekujtXVIII dhe XIX. Në vendet e Ballkanit të cilat ne i kemihulumtuar në këtë studim, 342 tarikate më aktive kanë qenë:Mevlevi, Nakshibendi, Halveti, Kadiri, Rifai, Sa’di, Bektashidhe Melami. Prezentimin e parimeve, mësimeve dhe reflektimittë tyre në viset ballkanike do ta fillojmë me Tarikatin Mevlevi sitarikat i cili më herët ka themeluar qendra dhe institucione nëkëto troje, ndërsa do ta mbarojmë me Tarikatin Melami, i cili nëperiudhën e fundit të shekullit XIX nëpërmjet shejh SejjidMuhammed Nuru’l-Arabiut ka prezentuar aktivitet të vrullshëmnë viset e Maqedonisë dhe të Kosovës.1. TARIKATI MEVLEVITarikati Mevlevi është themeluar nga fundi i shekullit XII nëKonjë dhe rrethinë nga Mevlana Xhelaluddin Rumiu(v.672/1273), ndërsa trajtën përfundimtare e ka marrë në kohëndhe me veprimtarinë e të birit të Mevlanës, Sulltan Veledit(v.712/1312). Zinxhiri i shejhëve (silsile) të Tarikatit Mevlevideri te Pejgamberi a.s. arrin nëpërmjet Aliut r.a., prandaj edheemërtohet si Tarikati Alijje. Mirëpo, ka studiues të cilët thonë qëka edhe një silsile tjetër e cila deri te Pejgamberi a.s. arrin342Bosnja dhe Hercegovina, Serbia, Kosova, Maqedonia dhe Shqipëria.