KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

112 Kllapia e Tesavufitshumtën e rasteve e kanë keqpërdorur idenë e lartë të Tesavvufitislam. Megjithatë një numër i konsiderueshëm i teqeve nëBosnjë, Kosovë, Shqipëri dhe Maqedoni deri në dhjetëvjeçarët eparë të shekullit XX por edhe më vonë do të vazhdojnë të kenëndikim në popullatën e këtyre viseve në aspektet sociale,edukative dhe kulturore.Tarikatet më të përhapura në dy shekujt e fundit në visetballkanike do të jenë Mevlevijtë, Bektashijtë, Halvetijtë,Rifaijtë, Kadirijtë, Sadijtë, Melamijtë, për të cilat më hollësishtdo të flasim më pas.Njëra prej ngjarjeve më me rëndësi sufike të shekullit XIX ështëngritja dhe suspendimi i jeniçerëve në vitin 1826 dhe mbyllja etë gjitha teqeve bektashiane në Shtetin Osman. Gjithashtu ShtetiOsman në këtë periudhë do të themelojë qendrën e të gjithateqeve të tarikateve të ndryshme në Stamboll, e quajtur MexhlisiMeshajih, ndërsa qendrat e saj në periferi do të emërtohen siEnxhumen-i Meshajih. Shteti Osman nëpërmjet këtyreorganizmave do të mundohet që të vendosë kontroll mbi teqetë,posaçërisht mbi ato në periferi, të cilat ishin larguar prejmësimeve dhe parimeve themelore të Tesavvufit islam. Nëkthimin e ortodoksisë në teqetë e tarikateve të ndryshme, përveçbektashive, në masë të madhe rol pozitiv do të luajë edheTarikati Nakshibendi me kuadrin e tij mirë të përgatitur nëpikëpamje intelektuale. 3352.2. Rrymat sufike të përfaqësuara në Ballkan në shekullinXVIII dhe XIX dhe përfaqësuesit e tyrea) Gjendja politike dhe shoqërore në Ballkan në shekullin XVIIIdhe XIXMe nënshkrimin e Marrëveshjes së Karlovcit në vitin 1699, kafilluar periudha e rënies së Shtetit Osman. Pas kësajmarrëveshjeje Shteti Osman është tërhequr prej një pjese tëmadhe të Hungarisë, gjegjësisht prej Budimit, Kanizhës,335Më gjerë për Tesavvufin në shoqërinë osmane në shekullin XIX shih:Yucer, Hur Mahmut, Osmanli Toplumunda Tasavvuf (XIX. Yuzyil),Stamboll 2003.