KLLAPIA E TESAVVUFIT - El-Hikmeh

106 Kllapia e TesavufitAktivitet të konsiderueshëm në shekullin XVII ka patur edheTarikati Mevlevi i themeluar nga ana e Mevlana XhelaluddinRumiut (v.672/1273). Përveç teqesë qendrore të emërtuar siasitane në Konjë, me kushte përafërsisht të njëjta janë themeluaredhe teqe në Afjon, Manisë, Eskishehir, Galipol, Kastamonudhe Stamboll, ndërsa në viset tjera si në Tokat, Sivas, Amsja,Kutahja, Izmir, Sarajevë, Shkup janë themeluar teqe më tëvogla. 313Teqetë mevleviane në tërë Shtetin Osman kanë qenë qendrafetare, intelektuale, artistike dhe prej tyre kanë dalur shumëpoetë, kaligrafë, muzikantë dhe artistë të profileve tëndryshme. 314Tarikati Bajrami në shekullin XVII në Ballkan është përfaqësuarnëpërmjet degës Melamijje. Meqë në shekullin XVI ishinekzekutuar disa prej shejhëve Melami, ata në shekullin XVIIkanë vepruar më me kujdes. Në mesin e shejhëve Melami tënjohur të kësaj periudhe bëjnë pjesë: Abdullah EfendiBosneviu 315 , Lamekani Husein Efendiu (v.1034/1625), BeshirAga (v.1073/1663), Haxhi Bajram Kabaji (v.1037/1628). 316313314315Shih: Golpinarli, Abdulbaki, Mevlana’dan Sonra Mevlevilik, Stamboll1983, f. 151-152.Erdogru, Akif, “Konya Mevlevi Dergahi’nin Mali Kaynaklar ve IdaresiUzerine Dusunceler ve Belgeler”, në “Belgeler (TTK)”, XVII (1996)Ankara 1997, f. 41.Në lidhje me jetën dhe veprën e Bosneviut shih: Shejh Mehmed Efendi,Vekajiu’l-Fudala, përg. Abdu’l-Kadir Ozcan, Stamboll 1989, I, 146;Bursali Mehmed Tahir, Osmanli Muellifleri, I, 43; Mehmet Surejja,Sicill-i Osmani Yahud Tezkire-i Mesahir-i Osmaniyye, III,367; Kartal,Abdullah “Bursada Bosnali Bir Melami Abdullah Bosnevi, Hayati,Eserleri ve Bir Kasidesi”, UUIFD, VII,279-311; ^ehaji}, D`emal,“[ejh Abdullah Bo{nak, “Abdi Bin Muhammed el-Bosnevi”, në “Zbornik Radova Islamskog Teolo{kogFakulteta u Sarajevu”, I, 75-81 (1982);Had`ibajri}, Fejzullah, “O jednom filozofskomtraktatu {ejha Abdullaha”, në “Prilozi”. No..32-33, Sarajevë 1984, f. 65-87; “Uvodne tesavvufskeinterpretacije Abdullaha Bo{njaka”, në “Anali”,I,35-46, Sarajevë 1972; “Tesavvufsko-tarikatskapoema Abdullaha Bo{njaka”, në “Anali”, II-III,